Ի՞նչ դեր է ուզում ստանձնել ԱՄՆ-ն, այսպես կոչված, «Զանգեզուրի միջանցքում». «Փաստ»
Analysis
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
newsstreet.ru–ն «ԱՄՆ-ն առաջ է մղում Հայաստանով միջանցքի գործարքը» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Թրամփի վարչակազմը շրջանառության մեջ է դրել առաջարկ՝ լուծելու Հայաստանի հարավային՝ Սյունիքի մարզով տրանսպորտային կապի շուրջ առաջացած փակուղին: ԱՄՆ–ն ինքն իրեն առաջարկում է որպես առևտրային օպերատոր և Ադրբեջանի ու Թուրքիայի կողմից պահանջվող այդ երթուղու չեզոք երաշխավոր, հղում անելով բանակցություններին ծանոթ դիվանագիտական աղբյուրներին՝ իր վերլուծությունում գրել է Օլեսյա Վարդանյանը Կարնեգի հիմնադրամից։
Ծրագրի համաձայն, որը հիմնված է ԵՄ-ի ավելի վաղ արված առաջարկի վրա, ԱՄՆ լոգիստիկ ընկերությունը պատասխանատու կլինի երթուղով բեռների տարանցման կառավարման և մոնիթորինգի, ինչպես նաև բոլոր կողմերի հետ տվյալների փոխանակման համար։ Աղբյուրները նշել են, որ այդ գաղափարը հիմնված է Վրաստանի անջատողական շրջաններում միջազգային վերահսկողության նախադեպի վրա և նախատեսված է բավարարելու Բաքվի՝ երկարաժամկետ անվտանգության երաշխիքներ ստանալու պահանջը՝ միաժամանակ պահպանելով Երևանի ինքնիշխանությունը միջանցքի նկատմամբ։ Ադրբեջանը պնդում է Նախիջևանի իր էքսկլավի հետ միջազգայնորեն երաշխավորված կապի վրա, բայց հրաժարվում է ներդրումներ կատարել Սյունիքի ենթակառուցվածքներում առանց երրորդ կողմի երաշխիքների։ Թուրքիան աջակցում է Բաքվի դիրքորոշմանը, իսկ Հայաստանը ցանկանում է պահպանել մաքսային և անվտանգության նկատմամբ իր լիակատար վերահսկողությունը։ Վարդանյանը նշել է, որ թե՛ Թուրքիան, թե՛ Ադրբեջանը կասկածանքով են վերաբերվում Հայաստանի քաղաքական հանձնառության երկարաժամկետ հավաստիությանը՝ հատկապես երկրում հնարավոր իշխանափոխության լույսի ներքո։
Ամերիկյան մոդելը ենթադրում է, որ ամերիկյան բիզնես շահերը կգործեն որպես կայունացնող ուժ այնպես, ինչպես վերջերս Ուկրաինայում կնքված հազվագյուտ հանքանյութերի գործարքում։ Ամերիկացի պաշտոնյաներից մեկը Վարդանյանին ասել է, որ, ըստ տեղեկությունների, այդ ծրագիրը կարող է նույնիսկ հանգեցնել նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ Նոբել յան խաղաղության մրցանակի արժանանալուն։ Չնայած վերջնական որոշում դեռևս չի կայացվել, բայց Վաշինգտոնը, ըստ տեղեկությունների, կշռադատում է՝ արդյո՞ք պետք է ճնշում գործադրել Բաքվի վրա՝ հրաժարվելու Հայաստանի նկատմամբ պահանջներից, թե՞ ստիպել Երևանին՝ ընդունել ԱՄՆ–ի առաջարկած միջանցքի մոդելը նախքան վերջնական խաղաղության համաձայնագրի ստորագրումը։
Այս առաջարկը հնչում է տարածաշրջանային լայն վակուումի ֆոնին, քանի որ Ռուսաստանի ազդեցությունը նվազել է, իսկ ԵՄ միջնորդությամբ ջանքերը կանգ են առել։ Վարդանյանը եզրակացրել է, որ ԱՄՆ ներգրավվածությունը կարող է լինել միակ կենսունակ տարբերակը՝ հաշվի առնելով ներկայիս աշխարհաքաղաքական իրավիճակը, չնայած դա նաև ազդարարում է տարածաշրջանում ուժերի հավասարակշռության հնարավոր փոփոխության մասին։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
