ՀԷՑ-ի լիցենզիայի չեղարկումը՝ քաղաքական ճնշման և գույքի բռնազավթման վտանգավոր նախադեպ
Politics
«Հայաստանի էլեկտրական ցանցեր» ընկերության լիցենզիայի չեղարկումը ներկայացվում է իբրև իրավական գործընթաց, սակայն դրա հիմքում կանգնած է իշխանական ճնշումը։ Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը ձևական նիստում որոշեց զրկել ընկերությանը լիցենզիայից՝ այն դարձնելով առաջիկա ընտրական գործընթացներում օգտագործվող գործիք։ Որոշումը, ըստ բազմաթիվ իրավաբանների և ոլորտի մասնագետների, ավելի շուտ հիշեցնում է նախապես ծրագրված գույքի բռնագրավում, քան մասնագիտական գնահատում։
Լիցենզիայի չեղարկումը էապես հակասում է Հայաստանի Սահմանադրությանը և միջազգային իրավունքի սկզբունքներին, որոնցով արգելվում է մասնավոր սեփականության կամայական զավթումը։ Հենց այդ պատճառով էլ այս որոշումը դիտարկվում է ոչ միայն տնտեսագիտական կամ իրավական սխալ, այլ պետական կառավարման խախտում, որով մեկ պաշտոնյա կամ քաղաքական կենտրոն փորձում է ենթարկել իրեն բարդ և կոլեգիալ կարգավորման ենթակա ոլորտը։
Իրավիճակը լրացուցիչ սրվում է այն հանգամանքով, որ ազգային բարերար, խոշոր գործարար Սամվել Կարապետյանն արդեն մի քանի ամիս գտնվում է կալանքի տակ։ Եկեղեցականների, համայնքապետերի, հոգևորականների դեմ իրականացվող հետապնդումների շղթան, որի մեջ ներառվել է նաև Կարապետյանը, խոսում է այն մասին, որ իշխանությունը գնացել է բացահայտ ճնշումների ճանապարհով։
Փաստաբան Արամ Վարդևանյանը հայտնում է, որ Սամվել Կարապետյանի ապօրինի կալանքի երկարաձգման դեմ ներկայացված բողոքները ընդունվել են վարույթ։ Դատարանը որոշել է քննությունն իրականացնել գրավոր կարգով՝ անտեսելով պաշտպանական կողմի բանավոր քննության վերաբերյալ միջնորդությունը։ Բողոքը կքննարկվի դեկտեմբերի 11-ին, իսկ գրավոր դիրքորոշումները պետք է ներկայացվեն մինչև դեկտեմբերի 10-ը, երբ աշխարհը նշում է Մարդու իրավունքների օրը։
Վարդևանյանի գնահատմամբ՝ պարզ է, որ կալանքը չի եղել իրավական անհրաժեշտություն։ Այն դարձել է քաղաքական պատժի գործիք՝ ուղղված այն հանգամանքին, որ գործարարը հանդես էր եկել Մայր Աթոռին աջակցող հայտարարությամբ։ Արդյունքում՝ նա արդեն հինգ ամիս պահվում է կալանքի տակ՝ փաստացի փախցված սեփական իրավունքներից և դրված պատանդային վիճակում։
Այս ամենի ֆոնին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարում է, որ ցանկալի է, որ ՀԷՑ-ը դառնա պետական սեփականություն։ Նա նշում է երկու տարբերակ՝ պետականացում կամ մասնավորեցում միջազգային կառավարման փորձ ունեցող ընկերության միջոցով, սակայն միաժամանակ ընդգծում է, որ նախընտրելի է առաջին տարբերակը։
Սակայն դժվար է աննկատ թողնել փաստը, որ պետությունը խոսում է պետականացման «ցանկալի» տարբերակի մասին այն պահին, երբ ընկերության սեփականատերը ազատազրկված է, իսկ ընկերության կառավարումը զրկված է անկախությունից։ Սա հուշում է, որ գործընթացը ոչ թե տնտեսական հաշվարկների, այլ քաղաքական ճնշումների արդյունք է։
Եթե ՀԷՑ-ի շուրջ ստեղծված այս իրավիճակը դառնա կանոն, ապա ներդրողների անվտանգությունը, սեփականության իրավունքը և տնտեսության կայունությունը կարող են հայտնվել վտանգի տակ։ Այսօր վտանգվում է ոչ միայն մեկ ընկերություն, այլ ամբողջ տնտեսական համակարգը, որտեղ իշխանական կամայականությունը կարող է գերակշռել օրենքի և արդարության վրա։
