Ռոբերտ Քոչարյանի իրական դեմքը. ու՞մ է հիմարի տեղ դրել երկրորդ նախագահը

31 August, 2014 12:13

Ամեն անգամ, երբ Ռոբերտ Քոչարյանը հարցազրույց է տալիս, տպավորություն է ստեղծվում, որ երկրորդ նախագահը ոչ այնքան իր վերադարձն է նախապատրաստում, որքան վախեցնում է հասարակության որևէ շերտի՝ այդ հեռանկարով: Եվ, չգիտես ինչու, ամեն հրապարակային ելույթի ժամանակ սկսում է պայքարել ինքն իր ստվերի դեմ՝ իրեն դնելով ծիծաղելի վիճակի մեջ: Հարցազրույցներից մեկում, անդրադառնալով ՀՀ Ազգայի ժողովի գործունեությանը, երկրորդ նախագահը ասել էր. «Հասարակությունն ընտելացել է բազմաթիվ քաղաքական գործիչների անսկզբունքայնությանը, բայց իշխանության ինստիտուտներից մեկի հանրության աչքի առաջ այսչափ «ճարպիկանալը» շոկ է առաջացնում»: Շատ շուտ մոռացվեցին Ազգային ժողովի խամաճիկների ծաղկաբույլը, որոնք ոտքի տակ էին թափվում հենց իր ժամանակաշրջանում: Ի վերջո, չպետք է մոռացության տալ, որ քաղաքական գործիչներին փչացնելու, բանտերը նետելու և պառլամենտում անուղեղ առանձնյակներ բուծելու ավանդույթը առանձնակի դաժանությամբ նաև Քոչարյանի ժամանակաշրջանին բնորոշ երևույթ էր… Իսկ օրեր առաջ «Նոև կավչեգ» թերթին տված հարցազրույցում Քոչարյանը ուղղակի փայլում է դեմքի լուրջ արտահայտությամբ իր ժամանակաշրջանում առանձնակի զարգացած մենաշնորհները և չինովնիկների կամայականությունները մոռացության տալու հատկությամբ՝ թերևս ցանկանալով գերազանցել թվանկարչության ու կեղծիքի՝ իր իսկ սահմանած ռեկորդը: Քոչարյանը, ոչ ավել, ոչ պակաս, հայտարարում է. «Առաջնահերթություն դարձնել տնտեսության աճն ու աշխատատեղերի ստեղծումը, այլ ոչ թե ամեն գնով բյուջեն լցնելը: Ստեղծել արդար մրցակցային միջավայր բիզնեսի, հատկապես՝ մանրի և միջինի համար: Դրան հնարավոր չէ հասնել առանց տնտեսության ապամենաշնորհացման և ազդեցիկ չինովնիկների ու նրանց մտերիմների ախորժակի զսպման»: Այստեղ են ասել՝ դե կներես, էլի՛: Վերհիշենք Քոչարյանի օրոք տնտեսության մոնոպոլիզացման աննախադեպ աճի տեմպերը, օլիգարխների սանձարձակությունները, «ախրանիկների» իշխանապետությունը, երբ երկրում տեր ու տնօրինություն էին անում ամենատարբեր տրամաչափի վզով տերերի նույն տրամաչափի վզերով թիկնապահները, և ուշադիր կարդանք այս մարդու մտքի թռիչքները: Ու՞մ վրա է մուննաթ գալիս երկրորդ նախագահը, հնարավո՞ր է նշել մի մարդու անուն, ով Հայաստանում օլիգարխ է դարձել Քոչարյանի իշխանությունից հետո ընկած ժամանակահատվածում: Եվ մտքով թեթևակի հիշենք նրանց պահվածքը «ուժեղ» նախագահ Քոչարյանի օրոք, երբ իրենց հաստավիզների շնորհիվ ուղղակի ահ ու սարսափի մեջ էին պահում հասարակությանը: Եվ այդքանից հետո, հետաքրքիր է, ու՞մ է հիմարի տեղ դնում Ռոբերտ Քոչարյանը: Խոսելով իր օրոք արձանագրված տնտեսական երկնիշ աճի մասին՝ երկրորդ նախագահը փորձում է կրկին ճարպկորեն մոլորության մեջ գցել հասարակությանը: Չենք մոռացել, չէ՞, նրա օրոք երկրի ամենաառանցքային կառույցի՝ վիճակագրական ծառայության մասին: Քոչարյանի թվանկարչական տաղանդի մասին լեգենդներ էին պատմում: Եվ որպեսզի փակենք այն կեղծ թեզը, թե նրա օրոք իսկապես կայուն աճ է եղել՝ բերեմ ամենատարրական օրինակը. նա հայտարարեց, որ երկրում ստեղծելու է տարեկան 40 000 աշխատատեղեր: Քոչարյանի թվանկարչական ծառայությունը (իմա՝ Վիճվարչություն), որը տաղանդավոր կերպով նկարում էր նախագահի հայտարարած ցանկացած թիվ, այդ թիվն էլ նկարեց, այն դեպքում, երբ գործազրկությունը ուղղակի խեղդում էր երկրի տնտեսությունը: Պատկերացնու՞մ եք, առավելագույնը երեք միլիոն բնակչության պարագայում, երբ մոտավոր հաշվարկներով, ծերեր- երեխաներ - դպրոցականներ - ուսանողներ - անգործունակներ և այլ կատեգորիաներ հանած, շուրջ 400 000 աշխատունակ մարդ կա, որոնց մեծամասնությունը, ամեն դեպքում, որևէ աշխատանքում ներգրավված է, 40 000 աշխատատեղը ինչպիսի բեկում կմտցներ տնտեսության մեջ: Եվ, պատկերացրեք, քոչարյանական թվանկարչությունը անամոթաբար նկարեց այդ չարաբաստիկ թիվը, և այդպես էլ չհասկացանք, թե ով ում հիմարի տեղ դրեց: Ուղղակի պարտադիր է հիշել այւս ամենի մասին, որովհետև Քոչարյանի հայտարարությունները բացահայտ ցինիզմ և ծաղր են հասարակության հասցեին: Եվ մի քանի դիտարկում, թե ինչու «ուժեղ» նախագահը, որը սովորաբար նախընտրում է հանդես գալ «Ճ» դասի թերթոններով, խուսափում է խոսել այն հարցերի մասին, որոնց, վաղ թե ուշ, պետք է պատասխանի: Ինչ որ չեմ հիշում, որ մեր որևէ այլ քաղաքական առաջնորդ սրճարաններում մարդ սպաներ և մի հատ էլ հոխորտար: Նա «Առագաստ» սրճարանում կատարվածը (որտեղ, ինչպես հայտնի է, նրա թիկնապահները բազմաթիվ մարդկանց աչքի առաջ պարզապես ծեծելով մարդ են սպանել) որակեց որպես քաշքշոց, որի արդյունքում մարդ է մահացել: Եվ ավելացրեց՝ «եթե այդ մարդը կենդանի լիներ, ես նրան շատ բան կասեի»: Այդ «ուժեղ» մարդը դեռ պետք է պատասխանի, թե ինչու էին ընդդիմախոսները անհապաղ կեղծ հոդվածներով բանտերը նետվում, և ինչու էին այլախոհ լրատվամիջոցները պարզապես փակվում: Այդ «զորեղ» առաջնորդը առ այսօր լռում է մարտի մեկի ողբերգության մասին, որի ճարտարապետն է և սառնասիրտ իրականացնողը: Մեկ անգամ գոնե համարձակությունը չներե՞ց՝ խոսելու այդ մասին: Այդ «հսկան» դեռ պետք է պատասխանի, թե ինչ բարոյական իրավունքով է խոսում իր օրոք երկրի արտաքին պարտքի անշեղ մարման մասին, երբ պարզապես կոպեկների դիմաց Ռուսաստանին նվիրեց Հայաստանի տնտեսության ամբողջ ողնաշարը՝ փոխարենը լեգիտիմություն գնելով: Դա այն շրջանն էր, երբ Ռուսաստանը աննախադեպ տնտեսական աճ էր արձանագրում և մեծահոգաբար ներում էի իր գործընկերների՝ Կուբայի, Բելառուսի և այլ երկրների տասնապատիկ ավելի մեծ պարքերը: Գույք պարտքի դիմաց տխրահռչակ ծրագրով Քոչարյանը Հայաստանը մեկ փաթեթով նվիրեց Ռուսաստանին, և դեռ հոխորտում է իր կողմից իրականացված տնտեսական անթերի քաղաքականության մասին: Եվ դեռ նրա մտքով անցնում է, որ որևէ մեկը կմոռանա՞ իր այդ «հերոսությունը»: Այս ամենը չնչին մասն են այն մղձավանջի, որ կարելի է թվարկել քոչարյանական կառավարումից: Եվ այսքանից հետո՝ ուժեղ նախագահ: Սրանք թույլ մարդուն, թույլ ղեկավարին բնորոշող հատկություններ են, ընդամենը: Քոչարյանը թող չփորձի թաքնվել Հայաստանի ձախողումների հետևում: Ինքը այդ ձախողումների գլխավոր ճարտարապետն է և երբեմն ինքն իրեն խաբում է, թե հասարակությունը մոռացել է իր իրական կերպարը: Եվ վերջում, վերջին հարցազրույցում հնչած շատ հետաքրքիր մի նրբերանգի մասին: Ռոբերտ Քոչարյանը, որ Հայաստանի քաղաքական բառապաշարը և պատմությունը հարստացրեց «կլիզմա», «վատ պարողին խանգարող հանգամանքներ», «մոսկա» և այսպիսի այլ քաղաքագիտական տերմիններով` հայտարարել է, որ իր՝ վերջերս կարդացած և դուր եկած գիրքը Դարոն Աճեմօղլուի և Ջեյմս Ռոբինսոնի «Why nation fails» գիրքն է, իսկ հիմա կարդում է ֆրանսիացի տնտեսագետ Թոմաս Պիկետիի «Capital in the 21st century» գիրքը: Կներեք, բայց ինչ որ չեմ հիշում Քոչարյանի անգլերենի իմացությունը, ինչպես նաև Քոչարյանի «կարդացածությունը» երբեք ոչ մի կերպ չի դրսևորվել ոչ հրապարակային հայտարարությունների, ոչ էլ հարցազրույցների ընթացքում: Ընդհակառակը, նա մշտապես աչքի է ընկել աղքատիկ, գավառային բառապաշարով, իսկ նրա հարցազրույցներից «գրասենյակի» պատրաստած շաբլոն տեքստերի սուր հոտ է փչում... Առայժմ այսքանը... Վարուժան Բաբաջանյան