«Նարեկի ուժն է ինձ փոխանցվել, չէր ուզի ինձ ընկճված տեսնել». Նարեկ Օհանյանն անմահացել է հոկտեմբերի 12-ին Ջուվառլուում, տուն «վերադարձել»... մեկ տարի երկու ամիս անց. «Փաստ»
Интервью
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
«Շատ խելոք էր, համեստ, տան փոքրն էր Նարեկը: Կազմակերպված երեխա էր: Երբ սկսեց դպրոց հաճախել, տարբերվում էր հասակակիցներից: Ավելի բարձր դասարաններում իր դասընկերներն իրենից խորհուրդներ էին հարցնում, ուսուցիչներին հետաքրքիր էր նաև իր կարծիքը: Շատ գաղտնապահ էր, դրսում եղածը տուն չէր «բերում», այն, ինչ եղել էր դրսում, մնում էր այնտեղ»,- «Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Ասյան՝ Նարեկի մայրիկը:
Դպրոցական տարիներին Նարեկը լավ առաջադիմություն է ունեցել, հետաքրքրությունը մեծ էր «Ռազմագիտություն» առարկայի նկատմամբ: «Վայրկյանների ընթացքում կարողանում էր զենքը քանդել ու հավաքել, մաքրել: Հայրիկն էր սովորեցրել: Բարձր դասարաններում փայլուն կերպով սովորում էր այդ առարկան»: Իններորդ դասարանն ավարտելուց հետո Նարեկը որոշել է կրթությունը շարունակել բժշկական ուսումնարանում:
«Ընկերուհի ուներ, իր համադասարանցին էր, սովորում էր բժշկական ուսումնարանում՝ որպես ատամնաբույժ: Նարեկն էլ որոշեց այնտեղ ընդունվել, բայց բանակից վերադառնալուց հետո. ինչպես ինքն էր ասում՝ որ Միլենին էլ մոտ լինեմ, մա՛մ: Հիմա, երբ իր ընկերները շատ հաճախ մեզ այցելում են, ասում են. «Երբ հավաքվում էինք, որոշում էինք, թե ինչ պետք է անենք, որտեղ ընդունվենք, մեր գործը հիմնենք»: Բայց Նարեկը միշտ արձագանքել է՝ գնամ բանակ, գամ, հետո կորոշենք, թե ինչ կանենք: Նախքան բանակ զորակոչվելը՝ վերջին մի քանի ամսվա ընթացքում, երբ իրեն ասում էի՝ սա անենք, նա անենք, Նարեկն արձագանքում էր՝ մա՛մ, ես հեչ, դու Գոռի համար արա: Գոռը մեծ տղաս է, նա մասնակցել է Ապրիլ յան պատերազմին, հրաշքով փրկվեց: Նարեկի այդ խոսքերից նեղսրտում էի՝ ինչո՞ւ ես նման բան ասում: «Մամ, բանակ եմ գնում, չգիտեմ, թե ինչ կլինի»: Կարծես զգար, որ իր հետ ինչոր բան է լինելու: Ծառայությունը նպատակ էր իր համար: Իր համար անընդունելի էր չծառայելու միտքն անգամ: Ես էլ վատ կանխազգացում ունեի: Երբ իրեն ասում էի՝ արի գոնե վեց ամսով հետաձգենք ծառայության մեկնելդ, Նարեկն արձագանքում էր. «Մա՛մ, ինչո՞ւ, մեկ է պիտի գնամ, ասեմ ավելին, պիտի Ղարաբաղում ծառայեմ ու թուրք սպանեմ»: Սարսափում էի այդ մտքից, բայց դա իր նպատակն էր»:
Նարեկը բանակ է զորակոչվում 2020 թ. հուլիսի 2ին: «Սկզբում կարանտինի մեջ է եղել Ասկերանում, հետո տեղափոխվել է Արցախի Հանրապետության պաշտպանության բանակի 8րդ պաշտպանական շրջանի (ЦОР) զորամաս: Այդ 2,5 ամսվա ընթացքում երեք անգամ հասցրել էի Ղարաբաղում լինել: Սեպտեմբերի 19ին գնացել ենք Նարեկի մոտ, աղջկաս հարսանիքն էր, նա էլ ասաց՝ եթե ուզում եք ինձ անակնկալ անել, տարեք Նարեկի մոտ: Այդ օրը Նարեկին ասել եմ՝ եղբորդ «սխալը» չկրկնես, դիրքերի անուն չտաս: Եղբայրը ծառայության ժամանակ իր դիմումի համաձայն էր դիրքեր բարձրացել՝ երկու տարի ծառայեմ ու չիմանամ, թե դիրքն ի՞նչ է: Նարեկն էլ ասաց. «Ի՞նչ ես ասում, մա՛մ, երկու տարի ծառայեմ, այն էլ՝ Ղարաբաղում, ու թուրք չխփե՞մ»: Լինելով 18 տարեկան՝ նա հայոց պատմության յուրահատուկ ընկալում ու մեկնաբանություն ուներ: Ընտանիքում բոլորիս մեջ է հայրենասիրությունը եղել, երբեք չենք ձգտել այլ երկրներում ապրել, անգամ հանգստանալ: Իմ երեխաներին միշտ ասել եմ՝ ուր էլ գնաք, ձեր տան մի կտոր աղն ու հացը, ձեր հողն ու ջուրն ամեն ինչ է ձեզ համար: Երբ խոսում էինք օտար երկրում ապրելու մասին, Նարեկն ասում էր. «Ո՞ւր գնանք, իմ տեղը մեր երկրում է, այստեղ ենք ամուր կանգնած»»:
Սեպտեմբերի 27ին սկսվում է պատերազմը: «Սեպտեմբերի 26ին Ղարաբաղում էի: Խնդրեցինք, իրեն կարճ ժամանակով դուրս թողեցին զորամասից: Հենց զորամասի դիմացը՝ մեքենայի մեջ զրուցում էինք: Իրենց մոտ արդեն լարվածություն կար, սեպտեմբերի 20ից տեղեկացված են եղել, որ պատերազմ է լինելու, բայց թե երբ, չգիտեին: Փրկված տղաներն են հետո պատմել՝ հատկապես նորակոչիկներին հաճախ հարցնում էին՝ որ պատերազմ լինի, ի՞նչ եք անելու: Տղաների պատասխանն է եղել՝ պատրաստ ենք կռվել մեր հայրենիքի համար: Իր համար նոր համազգեստ էի գնել, ամեն անհրաժեշտ բան, բայց այդպես էլ նոր համազգեստը չհագավ. «Պետք է պոլիգոններ գնամ, կգամ, նոր կհագնեմ»: Շատ լարված էր, բայց որևէ բառ չի ասել: Անընդհատ մեքենաներ էին դուրս գալիս զորամասից ու ներս մտնում: Ի վերջո, Նարեկը գնաց զորամաս, գրկեցի իրեն ու ճանապարհեցի: Պետք է հաջորդ օրը գնայինք իր մոտ, խոստացել էին մեկ օրով արձակուրդ տալ, պետք է իր հետ ժամանակ անցկացնեինք, բայց սեպտեմբերի 27ին սկսվեց պատերազմը: Զանգեց՝ մա՛մ, բոլորին վերցրու, ու դուրս եկեք այստեղից»: Մինչև հոկտեմբերի 10ը Նարեկը կապի մեջ է եղել ընտանիքի անդամների հետ:
«Օր է եղել՝ երեքչորս անգամ զանգահարել է: Երբ զանգահարում էր, կա՛մ եկեղեցում էի, կա՛մ այնտեղից էի դուրս գալիս: Նարեկն ասում էր՝ մա՛մ ջան, մենակ աղոթիր: Վերջին զանգը հոկտեմբերի 10ին էր, ինն անց կես զանգահարեց, բավականին երկար զրուցեցինք, ու վերջ»: Ցորի տղաները եղել են պատերազմի ամենաթեժ կետերում՝ Վազգենաշեն, Հադրութ, Վարանդա, Ջրական, Արա լեռ: Հոկտեմբերի 12ին մարտնչելով թշնամու դեմ, մնալով մենմենակ հարյուրավորների դեմ՝ նրանք անմահանում են Ջուվառլու կոչվող բնակավայրում: 2021թ. նոյեմբերի 2ին թշնամին Նարեկի և նրա տասն ընկերների աճյունները փոխանցեց հայկական կողմին, այն էլ՝ տղաների ընտանիքների գործադրած ջանքերի ու համառության շնորհիվ: Դեկտեմբերի 2ին Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցում տեղի ունեցավ նրանց հոգեհանգիստը:
«Մեկ տարուց ավելի վարկածները շատ էին, թե ինչ է պատահել տղաների հետ: Վարկած կար, որ գուցե գերության մեջ են: Մի մասի մասունքները մի քիչ շուտ գտնվեցին, մի մասինն ընդհանրապես չկար: Մեծ հույսով, սպասումներով աղոթում էինք, բայց ավաղ... Մյուս կողմից՝ մենք գոնե տեղ ունենք, ուր կարող ենք գնալ, գիտենք, որ մեր երեխաները մեր կողքին են: Այսօր ծնող ունենք, որի երեխան ուղղակի չկա, գալիս է Եռաբլուր, պտտվում բոլոր տղաների մոտ, խունկ ծխում, զրուցում ծնողների հետ, ասում՝ դուք գոնե գիտեք, որ ձեր երեխեքը տուն են եկել, ես ո՞ւր գնամ: 15 օր տղաները մեծ վնաս են հասցրել թշնամուն, այն աստիճանի, որ թշնամին իրենց ֆիքսել է: Ուղղակի տղաներին դավաճանել են: Ի՞նչ է նշանակում երկու անգամ տղաներին տանել մի տեղ, որտեղ նրանք ընկնում են շրջափակման մեջ, երրորդ անգամ էլ են տանում նույն տեղը, որ երեխեքին տան թուրքի՞ն: Ու այդպես էլ արել են:
Նահանջ կատարեիք, տղաներն ուրիշ տեղից պաշտպանեին իրենց հայրենիքը: Եթե նահանջ կազմակերպեին, տղաներից շատերը ողջ կլինեին»: Նարեկը քույր և եղբայր ունի: Նրանք են ընտանիքին ուժ տվողը, ընտանիք, որտեղ անասելի կարոտում են Նարեկին, և նրա բացակայությունը որևէ կերպ չի լրացվում: «Ապրում ենք, բայց... Նարեկի ուժն է ինձ փոխանցվել, չէր ուզի ինձ ընկճված տեսնել: Եվ, իհարկե, աղջիկս ու տղաս են ուժ տալիս, որ ամուր լինեմ այնքանով, որքանով հնարավոր է ամուր լինել: Որքան էլ ինձ անասելի ցավոտ է Նարեկի բացակայությունը, միշտ ասում եմ՝ իմ տղան իր հայրենիքի համար է զոհվել, նա չի փախել, միայնակ չի թողել իր ընկերներին: Իրենց երդումն է եղել՝ եթե ապրում ենք, բոլորս միասին, եթե զոհվում ենք, բոլորս միասին: Իրենց երդմանը հավատարիմ են մնացել»:
Հ. Գ. Նարեկ Օհանյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական խաչ» 2րդ աստիճանի շքանշանով: Հուղարկավորված է Եռաբլուրում:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
