ქართველი მხატვრის ფენომენალური ნახატები, რომელიც ფოტოები გეგონებათ - ინტერვიუ "ფანქრის ჯადოქარ" გურამ დოლენჯაშვილთან

"მო­ემ­ზა­დეთ სრუ­ლი კულ­ტუ­რუ­ლი შო­კის­თვის! ძნე­ლია და­ი­ჯე­რო, რომ ამ საქ­მე­ში ადა­მი­ა­ნის ხელი ერი­ოს, არა­და ადა­მი­ან­მა და­ხა­ტა!" - ამ სი­ტყვე­ბით გავ­რცელ­და სო­ცი­ა­ლურ ქსელ­ში ნა­ხა­ტე­ბი, რო­მე­ლიც 75 წლის ქარ­თველ მხატ­ვარს, გუ­რამ დო­ლენ­ჯაშ­ვილს ეკუთ­ვნის. ქუ­თა­ის­ში და­ბა­დე­ბუ­ლი ხე­ლო­ვა­ნი, 20 წელ­ზე მე­ტია სა­ზღვარ­გა­რეთ მოღ­ვა­წე­ობს - მისი ნა­ხა­ტე­ბი გა­მო­ფე­ნი­ლი იყო აშშ-ში, ინ­გლის­ში, საფ­რან­გეთ­ში, შვე­დეთ­ში, ავ­სტრი­ა­ში; მისი ნა­მუ­შევ­რე­ბი ინა­ხე­ბა სა­ზღვარ­გა­რე­თის ქვეყ­ნე­ბის სხვა­დას­ხვა მუ­ზე­უ­მებ­სა და კერ­ძო პირ­თა კო­ლექ­ცი­ებ­ში.

AMBEBI.GE-ს მკი­თხველს "ფან­ქრის ჯა­დო­ქარ­თან" ექ­სკლუ­ზი­ურ ინ­ტერ­ვი­უს ვთა­ვა­ზობთ:

- ხუთ თა­ნა­მედ­რო­ვე ქარ­თველ მხატ­ვარს შო­რის პირ­ველ ად­გილ­ზე სა­ხელ­დე­ბით... "და­უ­ჯე­რე­ბე­ლია, რომ ეს ადა­მი­ა­ნის ხელ­მა შექ­მნა" - თქვე­ნი შე­მოქ­მე­დე­ბის მი­მართ ასე­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბაა და თქვენ რო­გორ შე­ა­ფა­სებ­დით თქვენს ნა­მუ­შევ­რებს?

- ეს გა­და­ჭარ­ბე­ბუ­ლი ქება მეს­მის სა­ბავ­შვო ბა­ღი­დან... სტუ­დენ­ტო­ბი­დან დღემ­დე უამ­რა­ვი წარ­მა­ტე­ბა მქო­ნია, ჯილ­დო და პრე­მია მი­მი­ღია, მაგ­რამ ყუ­რა­დღე­ბა არა­სო­დეს მი­მიქ­ცე­ვია. ეს მხო­ლოდ ჩემი ცხოვ­რე­ბის ნა­წი­ლი იყო და დიდი სტი­მუ­ლი, უკე­თე­სად მე­ხა­ტა. ხალ­ხის ასე­თი და­მო­კი­დე­ბუ­ლე­ბა ჩემი ნა­ხა­ტე­ბის მი­მართ უბ­რა­ლოდ შე­იძ­ლე­ბა აიხ­სნას: იშ­ვი­ა­თად უნ­დათ შრო­მა. თა­ნა­მედ­რო­ვე ხე­ლოვ­ნე­ბა­ში არ­სე­ბობს ტენ­დენ­ცია, რომ ათას­ნა­ი­რი მა­ქი­ნა­ცი­ე­ბით და რაც შე­იძ­ლე­ბა ად­ვი­ლად შექ­მნან ვი­თომ რა­ღაც შე­მოქ­მე­დე­ბა. ამი­სათ­ვის აკე­თე­ბენ პერ­ფო­მან­სებს, ღე­ბა­ვენ ცო­ცხით უზარ­მა­ზარ ტი­ლო­ებს. რაც უფრო სა­ში­ნე­ლი იქ­ნე­ბა, მით უკე­თე­სი. და რა­ტომ­ღაც "თა­ნა­მედ­რო­ვე ხე­ლოვ­ნე­ბას" არ­ქმე­ვენ...

სე­რი­ი­დან "იმე­რუ­ლი ეს­კი­ზე­ბი"

გა­საკ­ვი­რია ის, რომ ასე­თი "ორ­სა­ა­თი­ა­ნი შე­დევ­რე­ბით" გა­ჯე­რე­ბუ­ლია "სოტ­ბი­სა" და "კრის­ტის" აუქ­ცი­ო­ნე­ბი. ზო­გი­ერ­თი ას მი­ლი­ონ დო­ლარ­ზე მე­ტად იყი­დე­ბა... ასეთ ვა­კხა­ნა­ლი­ა­ში მკვეთ­რად გა­მო­ი­ყო და შე­სამ­ჩნე­ვი გახ­და ჩემი კლა­სი­კუ­რი, აკა­დე­მი­უ­რი ნა­მუ­შევ­რე­ბი. ჩემ ნა­ხა­ტებს მე ვერ შე­ვა­ფა­სებ. ყვე­ლა­ზე კარ­გი შემ­ფა­სე­ბე­ლია დრო! ვნა­ხოთ, ასი-ორა­სი წლის შემ­დეგ რა მოხ­დე­ბა, თუ შე­მორ­ჩა ის­ტო­რი­ას, ესე იგი კარ­გი ყო­ფი­ლა...

- სა­ქარ­თვე­ლო­ში რამ­დე­ნად ძლი­ე­რი სკო­ლა და ტრა­დი­ცი­ე­ბი იყო მხატ­ვრის­თვის, რო­დე­საც თქვენ იწყებ­დით?

- მე ძა­ლი­ან გა­მი­მარ­თლა, იმ დროს ვსწავ­ლობ­დი თბი­ლი­სის სამ­ხატ­ვრო აკა­დე­მი­ა­ში (1962-1968) როცა პე­და­გო­გი­ურ მოღ­ვა­წე­ო­ბას ეწე­ოდ­ნენ მსოფ­ლიო დო­ნის კო­რი­ფე­ე­ბი: სერ­გო ქო­ბუ­ლა­ძე, აპო­ლონ ქუ­თა­თე­ლა­ძე, უჩა ჯა­ფა­რი­ძე, ლადო გრი­გო­ლია, ფარ­ნა­ოზ ლა­პი­აშ­ვი­ლი, ნი­კო­ლოზ კან­დე­ლა­კი... მე­სა­მე კურ­სზე ხატ­ვას მას­წავ­ლი­და პე­ტერ­ბურ­გის ლე­გენ­და­რუ­ლი პე­და­გო­გი ვა­სილ შუ­ხა­ე­ვი (იგი ბოლო წლებ­ში თბი­ლის­ში გად­მო­ვი­და სა­ცხოვ­რებ­ლად), რო­მე­ლიც პაბ­ლო პი­კა­სოს ახლო მე­გო­ბა­რი იყო.

"ზამ­თა­რი იმე­რეთ­ში"

საბ­ჭო­თა კავ­ში­რის დროს სამი სამ­ხატ­ვრო აკა­დე­მია არ­სე­ბობ­და: ლე­ნინ­გრა­დის, რი­გის და თბი­ლი­სის. როცა მოს­კო­ვის მა­ნეჟ­ში დიდი სა­კავ­ში­რო გა­მო­ფე­ნე­ბი ეწყო­ბო­და, არა­ო­ფი­ცი­ა­ლუ­რად ხდე­ბო­და მათი შე­ჯიბ­რი. მე ვარ მოწ­მე იმი­სა, რომ ჩვე­ნი აკა­დე­მია ყო­ველ­თვის მო­წი­ნა­ვე­თა რი­გებ­ში იდგა. მეს­მო­და აღ­ფრთო­ვა­ნე­ბუ­ლი შე­ძა­ხი­ლე­ბი ჩვე­ნი მხატ­ვრე­ბის მი­მართ... ძა­ლი­ან მი­ხა­რია ჩვენს სამ­ხატ­ვრო აკა­დე­მი­ას რე­კონ­სტრუქ­ცია რომ უტარ­დე­ბა და ასე ლა­მაზ­დე­ბა, მაგ­რამ ვი­ტყვი იმას, რთუ­ლია ისე­თი მა­ღა­ლი დო­ნის აკა­დე­მია შე­იქ­მნას, რო­გო­რიც ჩემს დროს იყო. ალ­ბათ ახ­ლან­დე­ლი აკა­დე­მი­ის პე­და­გო­გე­ბი ჩემს მო­საზ­რე­ბას და­ე­თან­ხმე­ბი­ან კი­დეც.

- 20 წელ­ზე მე­ტია სა­ზღვარ­გა­რეთ მოღ­ვა­წე­ობთ... ევ­რო­პა­სა და უამ­რავ ქვე­ყა­ნა­ში თა­ნა­მედ­რო­ვე გრა­ფი­კუ­ლი ხე­ლოვ­ნე­ბის მეტრს გი­წო­დე­ბენ... თუ მი­ე­ცე­მა ქარ­თველ დამ­თვა­ლი­ე­რე­ბელს სა­შუ­ა­ლე­ბა მე­ტად გა­ეც­ნოს თქვენს შე­მოქ­მე­დე­ბას?

- სრუ­ლე­ბი­თაც არ ვა­პი­რებ­დი სა­ზღვარ­გა­რეთ წას­ვლას. ქუ­თა­ის­ში მშვე­ნივ­რად ვი­ყა­ვი მო­წყო­ბი­ლი. მქონ­და კარ­გი სა­მუ­შაო გა­რე­მო, დიდი შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი სა­ხე­ლოს­ნო. თუკი ვინ­მე უცხო ჩა­მო­ვი­დო­და ქუ­თა­ის­ში, უკ­ლებ­ლივ ყვე­ლა ჩემ­თან მო­ყავ­დათ. სა­ხე­ლოს­ნო­ში იყო გან­ლა­გე­ბუ­ლი იმე­რუ­ლი ხისა და თი­ხის ჭურ­ჭლის მდი­და­რი კო­ლექ­ცია. სტუმ­რებს ვაჩ­ვე­ნებ­დი სლა­ი­დებს, გა­და­ღე­ბულს შო­რე­ულ აღ­მო­სავ­ლეთ­ში. ვუყ­ვე­ბო­დი ჩემს სა­ხი­ფა­თო თავ­გა­და­სავ­ლებს, რო­გორ ვნა­დი­რობ­დი ვე­შა­პებ­ზე და ზღვის ლო­მებ­ზე...

ეს იდი­ლია და­მერ­ღვა თბი­ლი­სის სა­მო­ქა­ლა­ქო ომის შემ­დეგ. და­ი­სად­გუ­რა წყვდი­ად­მა ქა­ლაქ­ში. ვცდი­ლობ­დი მბჟუ­ტა­ვი ლამ­პი­სა და სან­თლის შუქ­ზე მე­მუ­შა­ვა. მა­ინც შევ­ქმე­ნი სამ­ნა­წი­ლი­ა­ნი კომ­პო­ზი­ცია "სა­ქარ­თვე­ლო 1992", რო­მე­ლიც ჯერ არა­ვის უნა­ხავს. მუ­შა­ო­ბის დროს ჩემ­თვის აუ­ცი­ლე­ბე­ლია დიდი შუქი, რომ და­ვი­ნა­ხო გა­მა­დი­დე­ბე­ლი შუ­შის იქით რო­გორ ლაგ­დე­ბა უწ­მინ­დე­სი, მკრთა­ლი შტრი­ხე­ბი. ამი­ტო­მაც ფაქ­ტი­უ­რად გა­ჩე­რე­ბუ­ლი ვი­ყა­ვი დიდი ხნით...

მთვა­რის სო­ნა­ტა

ჩემი ქვეყ­ნი­დამ წას­ვლა იძუ­ლე­ბი­თი იყო. რამ­დე­ნი­მე წელი გა­ვა­ტა­რე მოს­კო­ვის შე­მოქ­მე­დე­ბით სახლ "ჩე­ლი­უს­კინ­ში". იქ მშვე­ნი­ე­რი პი­რო­ბე­ბია მხატ­ვრის­თვის. არის ოფორ­ტი­სა და ლი­ტოგ­რა­ფი­ის კარ­გი სა­ხე­ლოს­ნო­ე­ბი.

მო­გეხ­სე­ნე­ბათ, კერ­ძო გა­ლე­რე­ებ­ში და მუ­ზე­უ­მებ­ში საკ­მა­ოდ დიდი თან­ხაა გა­და­სახ­დე­ლი, მაგ­რამ ყო­ველ­თვის ყვე­ლა გა­ლე­რეა მიწ­ვევ­და. სა­ზღვარ­გა­რეთ ამ ხნის მან­ძილ­ზე უამ­რა­ვი გა­მო­ფე­ნა მო­ე­წყო. ნა­მუ­შევ­რე­ბი სა­უ­კე­თე­სო მუ­ზე­უ­მებ­სა და გა­ლე­რე­ებ­შია და­ცუ­ლი, მაგ­რამ ჩემს ქვე­ყა­ნა­ში სამ­წუ­ხა­როდ, ნაკ­ლე­ბად მიც­ნო­ბენ...

სე­რი­ი­დან "იმე­რუ­ლი ეს­კი­ზე­ბი"

მე უკვე აქ ვარ, მე­სა­მე წე­ლია თბი­ლის­ში ვცხოვ­რობ. მარ­თა­ლია შე­მოქ­მე­დე­ბი­თი მივ­ლი­ნე­ბე­ბი და სა­ზღვარ­გა­რეთ გას­ვლა მი­წევს, მაგ­რამ ძი­რი­თა­დად დავ­ბრუნ­დი და ჩემი შე­მოქ­მე­დე­ბაც თბი­ლის­ში ჩა­მო­ვი­ტა­ნე. პირ­ვე­ლი სა­ან­გა­რი­შო გა­მო­ფე­ნა, სამ­ხატ­ვრო აკა­დე­მი­ის დამ­თავ­რე­ბი­დან 20 წლის თავ­ზე, თბი­ლის­ში, მხატ­ვრის სახ­ლში 1988 წელს მო­ე­წყო და მას შემ­დეგ სა­ქარ­თვე­ლო­ში არც ერთ გა­მო­ფე­ნა­ზე მო­ნა­წი­ლე­ო­ბა არ მი­მი­ღია. ბუ­ნებ­რი­ვია ვფიქ­რობ და აუ­ცი­ლებ­ლად უნდა გა­ვა­კე­თო დიდი სა­ი­უ­ბი­ლეო გა­მო­ფე­ნა. მარ­ტში მის­რულ­დე­ბა 75 წელი. რა თქმა უნდა, დროა ჩემი ახა­ლი ნა­მუ­შევ­რე­ბით და წლე­ბის მან­ძილ­ზე სხვა ქვეყ­ნებ­ში შექ­მნი­ლი შე­მოქ­მე­დე­ბით, სამ­შობ­ლო­ში ამ დიდი და ახა­ლი გა­მო­ფე­ნით დავ­ბრუნ­დე...

მა­ნა­ნა გაბ­რი­ჭი­ძე

AMBEBI.GE