Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության կարգ Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Մայիսին կամ հունիսին սպասվում է Ռուսաստանի կողմից լայնածավալ հшրձակում, բայց մենք պատրաստ չենք․ մենք հիմա օգնության կարիք ունենք․ Զելենսկի Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . Տոնոյան Չտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան


Պատ­մա­կան աղ­բյուր­նե­րը խո­սում են պարս­կա­կան ծագ­ման մա­սին. ի վեր­ջո, պետք է գնալ գի­տա­կան, այլ ոչ թե քա­ղա­քա­կան ճա­նա­պար­հով

Միջազգային

russian.eurasianet.org-ն «Ղարաբաղում մզկիթի վերականգնումը թեժ վեճերի առիթ է դարձել» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Լեռնային Ղարաբաղում վերականգնել են 19րդ դարի մզկիթը, սակայն դա ոգևորություն չի առաջացրել ո՛չ հայերի և ո՛չ էլ ադրբեջանցիների շրջանում: Գոհար տիկնոջ Վերին մզկիթը կառուցվել է Շուշիում 1880-ական թվականներին: 

Երբ 20-րդ դարի սկզբին այդ տարածքը խորհրդայնացվել է, մզկիթը վերածվել է թանգարանի: 1990-ականների սկզբին հայերի և ադրբեջանցիների միջև պատերազմի ընթացքում մզկիթը վնասվել է, այնուհետև անտեր մնացել, քանի որ բոլոր մահմեդականները լքել են քաղաքը:

 Հինգ տարվա ընթացքում այդ ոչ մեծ մզկիթը ամբողջությամբ վերականգնվել է, և հոկտեմբերին տեղի է ունեցել բացման պաշտոնական արարողությունը: «IDeA» հիմնադրամի Արցախի զարգացման ծրագրի ղեկավար Սուրեն Ամիրբեկյանը Eurasianet.org-ի հետ զրույցում ասել է, որ մզկիթը «Շուշիի բազմամշակութային ժառանգության բաղկացուցիչ մասն է», և դրա վերականգնումը «ուղղված է քաղաքի պատմական և ճարտարապետական ժառանգության պահպանմանը և ամրապնդմանը»: 

Նշենք, որ «IDeA» հիմնադրամն է ֆինանսավորել մզկիթի վերականգնման ծրագիրը: Այս կերպ ղարաբաղյան իշխանությունները հույս ունեն զբոսաշրջիկներին բերել Շուշի: 

Արցախի մշակույթի նախարարության զբոսաշրջության և պատմական հուշարձանների պահպանության բաժնի պետ Արտակ Գրիգորյանն էլ Eurasianet.org-ի լրագրողի հետ զրույցի ժամանակ նշել է, որ «իհարկե, մզկիթի վերականգնումը կհանգեցնի զբոսաշրջության աճի, ընդ որում, ոչ միայն մուսուլմանների, այլ նաև այլ կրոնների և ոչ հավատացյալ զբոսաշրջիկների առումով, քանի որ ճարտարապետության տեսակետից այն շատ գեղեցիկ շինություն է»: 

Բայց Ղարաբաղում մզկիթի վերականգնումը զգայուն խնդիր է: Այդ տարածքը Ադրբեջանի հետ պատերազմից հետո ամբողջությամբ բնակեցված է քրիստոնյա հայերի կողմից: 

Ղարաբաղը միջազգային հանրության կողմից ճանաչվում է որպես Ադրբեջանի մաս, իսկ Բաքվի կառավարությունը վճռականորեն հայտարարում է, որ ինքը կրկին վերահսկելու է այդ տարածքը կա՛մ խաղաղ բանակցությունների արդյունքում, կա՛մ էլ ուժի գործադրմամբ: Ղարաբաղի բնակիչները իրական սպառնալիք են տեսնում Ադրբեջանից: 

«IDeA» հիմնադրամը 2017 թվականին ծրագրի իրականացման մասին զեկույցում նշել է, որ «նախագծի նկատմամբ բացասական վերաբերմունքը ... հիմնականում գալիս է այն մարդկանց կողմից, որոնք մզկիթը կապում են Ադրբեջանի հետ և որոնք կարծում են, որ ներկայումս ներդրումների համար կան առավել առաջնահերթ ոլորտներ»: 

Գրիգորյանը «հիմնականում դրական» է որակում մզկիթի վերականգնման վերաբերյալ տեղի բնակիչների ներկայիս վերաբերմունքը: 

Ըստ նրա, սկզբում որոշ բնակիչներ դեմ են եղել, քանի որ կարծել են, թե նախագիծը ֆինանսավորվում է կառավարության կողմից, բայց իմանալով, որ աշխատանքները կատարվում են մասնավոր դոնորների հաշվին, փոխել են վերաբերմունքը: 

Այնուամենայնիվ, երբ Eurasianet.org- ի թղթակիցը այցելել է Շուշի և խոսել տեղի բնակիչների հետ, պարզվել է, որ, այնուամենայնիվ, կարծիքները տարբերվում են, և իրականում առկա է որոշակի հակասական վերաբերմունք մուսուլմանական պատմական վայրերի նկատմամբ: 

Մզկիթի կառուցման ժամանակ Շուշիի բնակչությունը եղել է խառը՝ եղել են ինչպես հայեր, այնպես էլ ադրբեջանցիներ: 20-րդ դարի սկզբին այդտեղ և ընդհանրապես Կովկասում երկու ազգերի միջև բախումներ են սկսվել: 1920 թվականին Ադրբեջանի զինված ուժերը հայ բնակչության ջարդեր են իրականացրել, և նրանց թիվը Շուշիում համարյա հասցվել է զրոյի: 

Ինչպես նշվում է քաղաքի պատմական թանգարանի ցուցանակում, «ջնջվել է քաղաքի հարուստ հայկական կերպարը և իսպառ կորսվել է բազմամշակութային գոյակցության հնարավորությունը»: 

Այսօր այն, ինչ կարելի է կոչել Շուշիի ադրբեջանական կերպար, ևս մեծամասամբ անհետացել է, բացառությամբ մի քանի հուշարձանների, որոնց մեծ մասը անխնամ է, և որոնք սովորաբար ներկայացվում են որպես քաղաքի իրական բնութագրի երկրորդական տարրեր: 

Զբոսաշրջային ցուցանակում ասվում է, որ «ներկայումս Շուշիում մահմեդականներ չկան, բայց կան մուսուլմանական ավանդական ճարտարապետության հիանալի օրինակներ, որոնք ներդաշնակորեն համակցվում են Շուշիի հայկական ճարտարապետության հետ»: 

Հայերի և ադրբեջանցիների միջև կոնֆլիկտում մշակութային ժառանգության օբյեկտները հիմնական «մարտադաշտերից» են, և երկու կողմերն էլ միմյանց մեղադրում են հակառակ կողմի պատմական վայրերը անտեսելու, աղավաղելու կամ նույնիսկ ոչնչացնելու մեջ: 

Ղարաբաղի պաշտոնյաները, օգտագործելով մզկիթի վերակառուցումը, հայտարարել են, որ, ի տարբերություն Ադրբեջանի, իրենք փայփայում և պահպանում են մյուս կողմի պատմական հուշարձանները: Արցախի մարդու իրավունքների պաշտպան Արտակ Բեգլարյանը մզկիթի բացման կապակցությամբ Twitter- ի իր էջում գրել է, որ «Արցախում տեղի է ունեցել հանդուրժողականության կարևոր քայլ »: 

Բայց այն փաստը, որ վերակառուցման նախագծում մզկիթը նշված է որպես «պարսկական», դժգոհություն է առաջացրել ադրբեջանցիների շրջանում, քանի որ նրանք դա համարում են իրենց ժառանգության մի մասը: 

Ըստ Լեռնային Ղարաբաղի ադրբեջանական համայնքի հայտարարության, մզկիթի վերաբացումը Շուշիում, որին ադրբեջանցիները անվանում են «Շուշա», նպատակ ունի ջնջել պատմությունը, և «հայ զավթիչները, փոխելով այդ մարգարիտի ճարտարապետական որակը, այն ներկայացնում են որպես «պարսկական» մզկիթ»: 

19-րդ դարի Կովկասի պատմության համատեքստում «պարսկական» և «ադրբեջանական» հասկացությունների հիմնարար տարանջատումը անախրոնիզմ է: Այն ժամանակ այդտեղ ապրող մուսուլմանների ազգային ինքնությունը շատ տարասեռ է եղել: 

Մարդկանց, որոնք այդ օրերին աղոթել են մզկիթում, կարելի էր տարբեր կերպ անվանել` «ադրբեջանցի», «թուրք» կամ «թաթար» և այլն: 

Ոչ պաշտոնական պայմաններում նրանք խոսել են թյուրքական լեզվախմբի լեզվով, որը շատ ընդհանրություններ ունի ժամանակակից ադրբեջաներենի հետ, բայց պաշտոնական իրավիճակներում կամ գրականության մեջ օգտագործվել է պարսկերենը: 

Ըստ Արցախի մշակույթի նախարարության ներկայացուցիչ Գրիգորյանի, մզկիթը որպես «պարսկական» սահմանելու որոշումը կայացրել են վերակառուցմամբ զբաղվող իրանցի ճարտարապետները: Ըստ նրա, «պատմական աղբյուրները խոսում են այդ մզկիթի պարսկական ծագման մասին. ի վերջո, պետք է գնալ գիտական, այլ ոչ թե քաղաքական ճանապարհով»:

Կամո Խաչիկյան

Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության կարգ Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Մայիսին կամ հունիսին սպասվում է Ռուսաստանի կողմից լայնածավալ հшրձակում, բայց մենք պատրաստ չենք․ մենք հիմա օգնության կարիք ունենք․ Զելենսկի «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»«Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ»Հասարակության վրա փորձում է վախ ծախել. «Փաստ»Ուղարկում է մարդկանց հետ «խոսելու». «Փաստ»Ինչո՞ւ չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ. «Փաստ»Էլ ճանապարհ սարքելն ո՞ւմ է պետք. «Փաստ»Արդեն կես տարի է՝ Ռուբեն Վարդանյանը ապօրինի բանտարկված է Բաքվի բանտում․ «Ապրելու երկիր»Գնել Սանոսյանը դժվարացավ պատասխանել ԱԺ պատգամավոր Դավիթ Դանիելյանի հարցին, թե երբ կավարտվի Շուռնուխ գյուղի տների շինարարությունըՄալաթիա Սեբաստիայում բացվել է 88 ցանցի հերթական սուպերմարկետը Դուք կանաչ լույս վառեցիք Արցախի հայաթափման համար. ՇարմազանովՔուչակ գյուղի վերջնամասում մեքենաներ են բախվել․ կա զոհ և 6 վիրավոր Ադրբեջանը չի մասնակցի Երևանում սամբոյի աշխարհի գավաթի խաղարկությանը Fastex-ը շարունակում է Web3 տեղեկատվական հանդիպումների շարքը Հայաստանի բլոկչեյն էմբասիում Արդարի դար չէ, ՈՒժեղի դար է