«Իրականացվեց էմպիրիկ մոտեցում, այնինչ սխալվելու իրավունք չունեինք ու այսօր էլ չունենք». «Փաստ»
Интервью«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Քաղաքագետ Էմիլ Օրդուխանյանը Հայաստանում առկա կառավարման մի մեթոդի մասին է նշում, որը, ըստ նրա, արդյունավետ չէ. կառավարման այլ ռազմավարություն մշակելու անհրաժեշտություն կա:
«Երբ դեռ համաճարակի սկզբնական փուլում էինք, ու այն այդքան տարածված չէր, այդ շրջանում որդեգրվեց լոքդաունի քաղաքականությունը: Եվ այդ ժամանակահատվածի համար համաճարակի տարածման ցուցանիշները, ի տարբերություն այսօրվա, բավականին նվազ էին: Այդ շրջանում ձեռնարկված որոշակի միջոցառումներ արդյունավետություն ցույց տվեցին: Ամեն դեպքում, վարակն այդպես չէր տարածվում, ինչպես դրանից հետո:
Հետո սահմանափակումները նվազեցվեցին, ու այդ պատասխանատվությունը փոխանցվեց նաև քաղաքացիներին»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշեց քաղաքագետը՝ շեշտելով, որ այստեղ օբյեկտիվ բաղադրիչ կար, որովհետև մեր պետության ռեսուրսը չէր կարող ավելի երկարաժամկետ կարանտինային ռեժիմ թույլ տալ՝ հաշվի առնելով նաև տնտեսական խնդիրները:
«Կարելի է ասել՝ բուն լոքդաունի ընթացքում և դրանից հետո կառավարման տեխնոլոգիաները որոշակի փոփոխություններ կրեցին և այդ փոփոխությունների հիմքը օբյեկտիվ էր: Այս առումով հաշվի առնենք նաև աշխարհաքաղաքական իրողությունները, փակ սահմանները, պատերազմական վիճակը և այլն:
Այս պայմաններում այս միջոցներով այդպես երկարատև կառավարել հնարավոր չէր, ու ընտրվեց այլ ռազմավարություն՝ մասամբ պատասխանատվությունը փոխանցել քաղաքացիներին: Ահա այստեղ էր, որ խնդիրը շատ ավելի խորացավ, որովհետև կառավարումը, որպես այդպիսին, որոշակի կանոններ սահմանեց:
Այլ բան է, թե որքանով հանրությունը հետևեց այդ կանոններին, որովհետև մենք ունեցանք և՛ տեղեկատվություն, և՛ ապատեղեկատվություն, և՛ ապակողմնորոշող հայտարարություններ. օրինակ՝ մեկն ասում էր՝ դիմակ կրե՛ք, մյուսը՝ մի՛ կրեք:
Ի սկզբանե հայտարարվում էր նաև, որ դիմակները չեն օգնում, անիմաստ են ու վիրուսի դեմ կարելի է ալկոհոլի միջոցով պայքարել: Ու քաղաքացին, ըստ էության, ընտրում էր այն տարբերակը, որը գուցե իրեն էր հարմար:
Նաև քաղաքացիների վարքագիծը բերեց որոշակի խստացումների, տուգանքների կիրառման»,-ասաց մեր զրուցակիցը՝ այս համատեքստում շեշտելով կառավարման պատճառահետևանքային կապի մասին:
«Սա կոչվում է կառավարման էմպիրիկ մոտեցում. այսինքն, երբ հաջորդ մարտավարական քայլը փորձի վրա է ձևավորվում: Սա դանդաղ, քայլ առ քայլ, ոչ այդքան արդյունավետ մոտեցում է համարվում կառավարման տեսանկյունից, որովհետև ստացվում է, որ մենք մեր սխալների վրա ենք սովորում, բայց այս պարագայում սխալվելու իրավունք չունեինք ու այսօր էլ չունենք:
Շատ ավելի նախընտրելի կլիներ ցուցաբերել ռացիոնալ մոտեցում և հենց այս գաղափարի շրջանակներում մշակել այնպիսի ռազմավարություն, որն իր հերթին կբացառեր էմպիրիկ մոտեցումները»,-ընդգծեց նա:
Է. Օրդուխանյանը շեշտեց, որ հենց էմպիրիկ կառավարման մեթոդի տրամաբանության մեջ են տեղավորվում վերոնշյալ ապակողմնորոշող հայտարարությունները. «Ինչո՞ւ են այդ սխալները տեղի ունենում, որովհետև կառավարիչները կառավարման էմպիրիկ մեթոդով են առաջնորդվում. եթե վարակի տարածվածության չափն ինչ-որ շրջանում փոքր էր, ապա դատողություններն անում էին այդ իրավիճակից ելնելով, իսկ երբ վարակը տարածվում էր, դատողությունները փոխվում էին:
Հենց այդ քայլ առ քայլ մեթոդով ժամանակի ընթացքում սխալներ ու թերացումներ են թույլ տրվել, որովհետև կառավարման ընտրված մեթոդն է այդպիսին:
Եթե ի սկզբանե շատ ավելի խիստ ձևով իրականացվեր այս ամենը, գուցե չունենայինք այսօր առկա իրավիճակը: Հիմա թեպետ օրական թվերը հազարների չեն հասնում, բայց այս իրավիճակն ինչ-որ բնականոն ընթացքի է վերածվում, որին մարդիկ հարմարվում են, իսկ դա լավ չէ: Պետք է կարողանանք թվերը նվազագույնի հասցնել, բայց այստեղ միայն կառավարման խնդիր չէ: Խնդիրը բոլորինն է:
Այսինքն, սա պետության, կառավարողների ու կառավարվողների խնդիրն է, և այն հաղթահարելու համար քաղաքացիներ և կառավարիչներ տիրույթում իսկապես համագործակցություն պետք է լինի: Արդեն կան պետություններ, որոնք դուրս են եկել այս իրավիճակից, բայց մենք շարունակում ենք մնալ նույն իրավիճակում ու, հավանաբար, արտակարգ դրությունը ևս մեկ անգամ կերկարաձգվի:
Եթե այսպես շարունակվի, մենք արդեն սովորելու ենք այս կենսակերպին, որը հարմար չէ ո՛չ քաղաքացիների, ո՛չ էլ պետության համար:
Շատ երկրներ Հայաստանի հետ սահմանը չեն բացում, ինչը կարող է նաև տնտեսական ու սոցիալական հետևանքներ ունենալ: Պետք է հասկանալ, որ յուրաքանչյուրն իր պատասխանատվության բաժինն ունի:
Պարզապես հարցերին պետք է լուրջ մոտենալ ու փորձել խնդիրը հաղթահարել ոչ թե որպես առանձին վերցրած քաղաքացի և առանձի ն վերցրած կառավարիչներ, այլ որպես հանրություն, որովհետև կառավարիչների ձախողումը ոչ միայն իրենց, այլ պետության, քաղաքացիների ձախողումն է լինելու»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
