Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան ԶՊՄԿ-ն մասնակցել է ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղի կազմակերպած «Ապագա ճարտարագետ» էքսպոյին «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե Իսայան Կասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆ Ապրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին


«Կա­ռա­վա­րու­թյան կող­մից անհ­րա­ժեշտ են կտրուկ քայ­լեր, որոնք ես դեռ չեմ տես­նում». «Փաստ»

Հարցազրույց

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

«Փաստի» զրուցակիցն է Երևանի պետական համալսարանի կիսահաղորդչային սարքերի և նանոտեխնոլոգիայի կենտրոնի գիտաշխատող, ֆիզմաթ գիտությունների թեկնածու Հայկ Զաքարյանը:

-Պարոն Զաքարյան, մշտապես խոսվում է այն մասին, որ երկրի տնտեսության հիմքում պետք է լինի գիտությունը։ Ի՞նչ քայլեր են արվել ու արվում մեր երկրում գիտության զարգացման ուղղությամբ։

-Իսկապես, մշտապես խոսվում է գիտելիքահեն տնտեսության մասին։ Սակայն այդ խոսակցությունների մեջ չեն նշվում այդպիսի համակարգ կառուցելու ո՛չ ճանապարհը, ո՛չ էլ մեխանիզմները։ Որպեսզի նման համակարգ կառուցվի, առաջին հերթին պետք է հասկանալ՝ ինչ է տալիս գիտությունը, և ինչ է պահանջում տնտեսությունը։ Գիտությունը ստեղծում է գիտելիք, որը կարող է լինել ինչպես տեսական, այնպես էլ փորձարարական։ Իսկ տնտեսության զարգացման համար անհրաժեշտ է մի արտադրանք, որը հնարավոր է վաճառել։ Ակնհայտ է, որ գիտնականը՝ գիտելիք ստեղծողը, չի կարող վաճառքով զբաղվել։ Գիտելիքից արտադրանք ճանապարհը բազում քայլերից է բաղկացած, և այդ քայլերից միայն առաջին մի քանիսում են մասնակցում գիտնականները։ Ըստ իս, հիմնական խնդիրը այդ կապի բացակայությունն է։

-Գիտությունը պետք է լինի նաև ռազմարդյունաբերության հիմքում։ Այս առումով քայլեր կատարվե՞լ են։

 

-Արդյունաբերությունում՝ մեծածավալ արտադրության մեջ անհրաժեշտ են տարբեր մասնագիտություններ ունեցող մարդիկ՝ ինչպես ճարտարագետներ, տնտեսագետներ, կառավարիչներ, այնպես էլ գիտնականներ։ Թե ինչն է ընկած արդյունաբերության հիմքում, դժվարանում եմ ասել, սակայն համոզված եմ, որ որևէ բան զարգացնելու համար անհրաժեշտ են նոր գիտելիք ստեղծողներ։ Մեր հասարակության մեջ թյուր կարծիք կա, թե գիտելիքի պաշար աշխարհում շատ կա, և այդ գիտելիքի վրա արդեն կառուցված են զենքեր, որոնք մեր դեմ են օգտագործվել, օրինակ՝ ԱԹՍ-երը։ Սակայն հաշվի չեն առնում, որ այդ գիտելիքը փակ է՝ գաղտնիք է։ Որպեսզի վերարտադրվի այն, անհրաժեշտ են հենց գիտնականներ ճարտարագետների հետ միասին, որ հնարավոր լինի ոչ միայն կրկնել, այլ նաև ուժեղացնել և մտնել մրցավազքի մեջ։ Ինչ վերաբերում է ռազմարդյունաբերությանը, ասեմ, որ անձամբ իմ գիտական հետազոտությունները մինչև պատերազմը ուղիղ որևէ կապ չունեին ռազմական խնդիրների հետ, և ես ներգրավված չեմ եղել նման խնդիրներ լուծելու գործընթացների մեջ։ Այդ իսկ պատճառով չեմ կարող ասել՝ ինչ քայլեր են արվել, բայց պետք է շեշտեմ՝ նման ոլորտում գործունեությունը գաղտնի է։

-Հաճախ նշվում է, որ կան գիտական լավ գաղափարներ, սակայն դրանք չեն ներդրվում տնտեսության, ռազմարդյունաբերության մեջ։ Ինչո՞վ է սա պայմանավորված։

-Ապրիլ յան պատերազմից հետո և հատկապես այս պատերազմի շրջանում բազում գիտնականներ, ճարտարագետներ հանդես եկան առաջարկներով, դրանցից մի փոքր մասն էր, որ կարճ ժամանակում իրականանալի էր, իսկ մեծ մասը հեռանկարային էին։ Կարճաժամկետներից ոմանք կյանքի կոչվեցին և օգտագործվեցին։ Փորձելով մասնակցել և առաջարկել մի քանի գաղափարներ՝ հասկացա, որ առկա են լուրջ խնդիրներ։ Առաջինը՝ երկարաժամկետ ծրագրերի համար անհրաժեշտ է ոչ միայն ֆինանսավորում, այլ նաև կազմակերպչական մեծ ներուժ։ Այդ կազմակերպչական գործունեությունը հիմնականում ընկած է պետական կառույցների վրա, քանի որ այն պարունակելու է գաղտնիքներ։ Երկրորդ խնդիրը գիտական և տեխնիկական խնդիրների ձևակերպումն է պետական կառույցների կողմից։ Որպեսզի հասկանալի լինի, բերեմ օրինակ՝ պատրաստել կամ արտադրել ԱԹՍ՝ գիտական կամ տեխնիկական խնդիր չէ, դա նպատակ է, որին հասնելու համար պետք է ձևակերպվեն գիտական և տեխնիկական խնդիրներ։ Օրինակ՝ գիտական խնդիր կարող է լինել գտնել նյութեր, որոնք ունեն հստակ մատնանշված բնութագրեր՝ եղած նյութերից թեթև են, բայց միաժամանակ ավելի կարծր են և փխրուն չեն։ Այդ նյութի պատրաստմամբ և որոնմամբ պետք է զբաղվեն գիտնականները, սակայն թե ինչ բնութագրերով նյութ պետք է գտնվի, դա արդեն գիտնականը չէ որ պետք է ասի, քանի որ չի տիրապետում դրա կիրառության ոլորտին։ Հետևաբար, անհրաժեշտ է, որ լինեն մի խումբ մարդիկ, որոնք մանրամասնորեն տեղյակ են կիրառությունից և կարող են այդ խնդիրները ձևակերպել գիտականորեն։ Նույնիսկ այժմ նման կերպ խնդիրները չեն ձևակերպվում ոչ մի պետական կառույցի կողմից, ինչի հետևանքը այն է, որ գիտական ներուժը չի օգտագործվում պետության առջև ծառացած խնդիրները լուծելու համար։

-Ի՞նչ որակի ու տեսակի փոփոխությունների կարիք ունի գիտական ոլորտը մեր երկրում։Ինչո՞ւ գիտությամբ զբաղվելը գրավիչ չէ երիտասարդների համար։

-Գիտական ոլորտում առկա են բազում խնդիրներ, և այդ խնդիրների հիմնական լուծողը կառավարությունն է։ Գիտական խնդիրների մասին բազմիցս խոսել եմ, կարճ թվեմ՝ խայտառակ ցածր ֆինանսավորում, աղետալի քիչ գիտնականներ։ Նշեմ, որ վերջին տարում մի քանի հաջող ծրագրեր են իրականացվել Գիտության կոմիտեի կողմից երիտասարդներին գիտություն բերելու ուղղությամբ, սակայն դա ընդամենն առաջին քայլն է, որից հետո այլ քայլեր պետք է լինեն։ Այս հարատև պատերազմական վիճակին դիմակայելու համար անհրաժեշտ են կտրուկ քայլեր կառավարության կողմից, որոնք անձամբ ես դեռ չեմ տեսնում։

-Բավարա՞ր են ֆինանսական ներդրումները գիտական ոլորտում, թե՞ ոչ։

-Ոչ թե բավարար չեն, այլ խայտառակ ցածր են։ Ինչու խայտառակ, որովհետև գիտության ամբողջ բյուջեն ավելի քիչ է, քան հինգ թուրքական բայրաքթար ԱԹՍ (ըստ որոշ` ոչ պաշտոնական աղբյուրների նշված գնի)։ Ակնհայտ է, որ նման ֆինանսավորմամբ հնարավոր չէ հասնել հաջողության։ Վերջում ավելացնեմ նաև, որ գիտության նորմալ զարգացման համար անհրաժեշտ է տրամադրել ՀՆԱ-ի 1 %-ի չափով ֆինանսավորում, իսկ այս պահին այն 0,25 % է։ Ոչ մի զարգացող, առավել ևս պատերազմական վիճակում գտնվող երկիր չունի նման ցուցանիշ։

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

Եթե ընդունում ես, որ քեզնից ոչինչ չես ներկայացնում, դրանով նաև քո բանակցային դիրքերն ես թուլացնում. Դավիթ Ջամալյան ԶՊՄԿ-ն մասնակցել է ՀԱՊՀ Կապանի մասնաճյուղի կազմակերպած «Ապագա ճարտարագետ» էքսպոյին «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունն այս տարի կյանքի կոչվեց «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի շնորհիվ (տեսանյութ) Նիկոլ Փաշինյանը՝ Հայաստանի դեմ պատերազմի առաջին գծում Նիկոլն Իլհամի փիառշիկն է դարձել Սա խելագարություն է, պետք է վե՛րջ դնել՝ թե չէ՝ կհասնենք նրան, որ թշնամուն խնդրենք՝ «մեզ մի սպանեք» Վաղվանից մեր հանրապետության բոլոր առևտրային բանկերը, բացառությամբ ՎՏԲ բանկի, դադարեցնում են МИР քարտերի սպասարկումը. Շաքե ԻսայանԿասպից ծովում երրորդ երկրների ռազմական ներկայությունը հակասում է տարածաշրջանի շահերին․ Իրանի ԱԳՆԱպրիլի 5-ից հետո ակնհայտորեն Հայաստանում քաղաքական նոր իրողություն է ստեղծվելու. Արշակ Կարապետյան Տաք օդային հոսանքներ են ներթափանցել Հայաստան. Սուրենյանը՝ եղանակի մասին Իշխանությանն անհանգստացրել է Արցախի նախագահի պնդումը ՀՀ տարածքների նկատմամբ ադրբեջանական օկուպացիայի և տարածքային պահանջատիրության մասին․ Տիգրան Աբրահամյան Այրվել է վագոն-տնակ՝ ներսում եղած իրերով Fastex-ը վիրտուալ համերգներ է կազմակերպում «Ցերեբրում» վիրտուալ Երևանում Ջուր չի լինի Այսօր Ավագ Ուրբաթ է, տեղի կունենա Խաչելության կարգ Անկում տարադրամի շուկայում․ փոխարժեքն՝ այսօր Մայիսին կամ հունիսին սպասվում է Ռուսաստանի կողմից լայնածավալ հшրձակում, բայց մենք պատրաստ չենք․ մենք հիմա օգնության կարիք ունենք․ Զելենսկի «Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»