Երևան, 29.Մարտ.2024,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան «Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . Տոնոյան Չտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ


Ի՞նչ կապ ունի սիսեռը ոչխարի ու «Իլիականի» հետը․ «Փաստ»

Lifestyle

«Փաստ» օրաթերթը գրում է

Սիսեռը լոբազգիների ընտանիքի հատիկավոր խոտային մշակաբույս է: Տարածված անուններն են՝ Վոլոժյան ոլոռ, հունական ոլոռ, ոչխարի ոլոռ, նոհուտ: Սիսեռի սերմերը, որոնք օգտագործվում են սննդում, հատկապես տարածված են Մերձավոր Արևելքում և այս տարածքի ուտեստների` հումուսի և ֆալաֆելի պատրաստման հիմքն են հանդիսանում: Սիսեռի սերմերը հիշեցնում են խոյի կամ ոչխարի գլուխը, ունեն ուռուցիկ, կոպիտ մակերես: Մշակովի ոլոռի հայրենի երկիր է համարվում Սիրիայի հյուսիս-արևելքը, որտեղ աճում է նրա նախնին` Cicer reticulatum-ը: Ներկայումս վայրի տեսքով այդ խոտաբույսը չի հանդիպում, բայց, որպես մշակաբույս, աճում է աշխարհի ավելի քան 50 երկրներում: 13,5 միլիոն հա տարածքում է աճեցվում սիսեռը: Հավաքված բերքի ավելի քան 90 % -ը բաժին է ընկնում Հարավային Ասիային, որից Հնդկաստանին բաժին է ընկնում դրա 72 %-ը, Պակիստանին` 10%ը և այլն։

Սիսեռը ամենահին մշակովի լոբազգիներից մեկն է։ Մերձավոր Արևելքում այն սկսել են աճեցնել ավելի քան 7 հազար տարի առաջ: Ըստ ամենայնի, այդ բույսի սելեկցիան տեղի է ունեցել Տիգրիսի և Եփրատի վերին հոսանքներում, որտեղ էլ աճել է այդ բույսի վայրի նախնին: Մ.թ.ա. 9-րդ դարի վերջին մարդիկ արդեն կա՛մ մշակել են այդ բույսը իր բնական սահմաններից դուրս, կա՛մ էլ գնել են այն, ինչի մասին վկայում են նեոլիթյան Թել էլ-Կերխ բնակավայրերի (մ.թ.ա. 10-րդ դար) և Աբու Հուրեյրա (մ.թ.ա. 10-րդ դար) բնակատեղիների պեղումները: Սիսեռ հայտնաբերվել է նաև Իերեխոնի նախնական խեցեգործական շերտերում (մ.թ.ա. մոտ 6500)։ Եվրոպայում սիսեռի հետքի մասին ամենավաղ տեղեկությունները սկսվել են ուշ նեոլիթից. սիսեռի առանձնակի նմուշներ են հայտնաբերվել հունական Թեսալիայի պեղումների ժամանակ (մ.թ.ա. 5500): Բրոնզե դարում ՝ մ.թ.ա. 2800-ից 1300-ն ընկած ժամանակահատվածում, այդ մշակաբույսի տարածման ուղիներն արդեն բավականին լավ են նշմարվում:

Սիսեռ սկսել են աճեցնել Կրետեում, Եգիպտոսում, Իսրայելում, Հորդանանում, Իրաքում, Պակիստանում և Հնդկաստանում: Վերջին դեպքում սիսեռը խիստ արժանի տեղ է զբաղեցրել ազգային խոհանոցում, ինչը մինչև Միջագետքում սիսեռի հետքի հայտնագործությունից առաջ սխալ կարծիք էր առաջացրել, որ այդ մշակաբույսը ծագել է հենց Հնդկաստանում (մասնավորապես, Նիկոլայ Վավիլովն է եկել նման եզրակացության 1930-ականներին): Ամենավաղ գրավոր աղբյուրը, որտեղ նշված է սիսեռի հատիկի մասին, «Իլիականն» է. բանն այն է, որ Հոմերոսի կյանքի ժամանակ այդ լոբազգին Հունաստանում լավ հայտնի է եղել: Հռոմեացիները ծանոթ են եղել սիսեռի մի քանի տեսակների հետ և դրանցից պատրաստել են շիլա, որը կոչվել է «պուլս»: Սիսեռը կերել են նաև հում կամ բոված, ինչպես ժամանակակից մարդիկ գետնանուշ են ուտում: Ընդհանուր առմամբ, սպիտակուցներով հարուստ այդ ընդեղենը համարվել է աղքատների սնունդ, քանի որ նրանք ամեն օր միս կամ ձուկ ուտելու հնարավորություն չունեն: Ցիցերոնի նախնիները ստացել են Սիսեռ մականունը հավանաբար այն պատճառով, որ նրանցից մեկի քիթը խիստ հիշեցրել է սիսեռ:

Իր քաղաքական կարիերայի սկզբում հռետորը հրաժարվել է իր այդ մականունը փոխելու խորհրդից և կանխատեսել, որ իր անունը մի օր կդառնա ավելի հայտնի և հարգված, քան այն ժամանակ հայտնի քաղաքական գործիչների՝ Սկավրայի և Կատուլայի անունները: Պլինոս Ավագը սիսեռը կապել է Վեներայի հետ և կարծել, որ այն բուժում է սեպտիկ վերքերը, խթանում է դաշտանը, միզամուղ միջոց է և օգնում է բուժել երիկամների քարերը: Հին հռոմեացի բժիշկ Գալենը պնդել է, որ այդ բույսի հատիկները նպաստում են սերմնաբջիջների ձևավորմանը, և դրանք ավելի շատ կալորիաներ ունեն, քան լոբին, բացի այդ, չեն հանգեցնում վքնածության: 9-րդ դարի սկզբին Կառլոս Մեծը սիսեռը հայտարարել է համընդհանուր մշակաբույս: Ժամանակակից հետազոտողները կարծում են, որ սիսեռն օգնում է իջեցնել արյան մեջ խոլեստերինի մակարդակը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում

«Պետք է մեկտեղել ջանքերը Հայաստան-Սփյուռք միասնական օրակարգ ձևավորելու հարցում». կայացավ Արման Վարդանյանի և Ամրամ Պետրոսյանի հանդիպումը Ինձ մոտ ձևավորված կարծիք կա, որ վերջնակետն Ալեքսանդրապոլի պայմանագիրն է. Նաիրի ՍարգսյանՓաշինյանը խմբեր է գործուղում Տավուշի մարզ Ղրղզստանի մայրաքաղաքում ավազամրրիկից շենքեր և ավտոմեքենաներ են վնասվել Պարզվել է 20-ամյա հղի կնոջ մահվան պատճառը. մեղադրանք է ներկայացվել բժշկական կենտրոնի երեք բժշկի Մենք իբր հողի վրա ենք, բայց մեռած ենք, թաղած չենք․ Էդուարդ Շարմազանով Հայկ Մարությանն առաջիկայում կուսակցություն կհիմնի Գործող իշխանությունները գիտակցաբար ստանձնում են զիջողի, հանձնողի կերպարը. Մենուա Սողոմոնյան«Գագիկ Ծառուկյան» բարեգործական հիմնադրամի հովանու ներքո իրականացվել է 23-րդ «Արտավազդ» ամենամյա մրցանակաբաշխությունը . ՏոնոյանՉտրվե´լ թշնամական հերթական սադրանքին. «Հայաքվե» Իտալիան կառուցում է լողացող հիբրիդային էլեկտրակայան Գրիգոր Դանիելյանի որդուն հիվանդանոց են տեղափոխել Հետքա՞յլ՝ ԵՄ անդամության դիմումի հարցում Կրոկուսի վրա հարձակում գործած ահաբեկիչները գտնվել են թմրանյութի ազդեցության տակ Հայտնի է՝ ով է ճանաչվել Լա Լիգայի՝ մարտ ամսվա լավագույն մարզիչ Շղթայական ավտոմեքենաների ջարդ Երևանում. 12-ամյա երեխան ու նրա մայրը տեղափոխվել են հիվանդանոց Երբ ռուսական ռազմաբազան դուրս գա, Հայաստանը չի հետաքրքրի ոչ մեկին. Արշակ Կարապետյան Վարչախմբի թիրախում հաջորդը ռուսական ռազմակայանն է Չեմ զարմանա, եթե Փաշինյանը սա կարդա և իր հերթական տիկ-տոկյան լայվի ժամանակ հպարտությամբ պատմի երեխաներին, որպես «խաղաղության» մասին բարի հեքիաթ. ՉալաբյանՈւ՞մ է մեղադրում Անդրանիկ Քոչարյանը Գագիկ Սուրենյանը սպասված նորություն է հայտնել Ազատության, անկախության և բարգավաճման խորհրդանիշ արձանը, ամերիկացիների դժվարին նվիրատվությունն ու Պուլիտցերի զայրույթը. «Փաստ»2 զոհ, 7 վիրավոր. վթար Մարգարա-Վանաձոր-Տաշիր ճանապարհին Փաշինյան-Բլինկեն-Ֆոն դեր Լեյեն հանդիպումը չի կարող հանգեցնել էսկալացիայի. Պետքարտուղարությունը՝ Բաքվին ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԱՅՍ ՕՐԸ (28 ՄԱՐՏԻ)․ Առաջին անգամ հիդրոպլանի փորձարկում, լվացքի մեքենայի արտոնագրում. «Փաստ»Բաց դռների օր` ԶՊՄԿ-ում (տեսանյութ) Ո՞րն է ԵՄ իրական առաքելությունը Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին. «Փաստ»Գործող իշխանությունների դեմ արդյունավետ պայքար մղելու համար անհրաժեշտ է հանրության լայն շերտերի համախմբում. Արշակ Կարապետյան «Հայաստանը ԱՄՆ-ի ուշադրության կենտրոնում է՝ որպես ամերիկյան նպատակներն առաջ մղելու պոտենցիալ հզոր լծակ». «Փաստ»Նիկոլն ամեն ինչ հասցրել է ձախողման եզրին. Արտակ Զաքարյան «Կենսուրախ էր, խղճով, խելացի ու հայրենասեր». Արեն Մալաքյանն անմահացել է 2022 թ. սեպտեմբերի 13-ին Սոթքի զորամասի պայթյունի ժամանակ. «Փաստ»Պատվավոր հյուպատոսների տրանսպորտային միջոցներին հատկացվելու են «H» տառը պարունակող կարմիր հիմնագույնի համարանիշեր. «Փաստ»Վեցամյա ավերումներն ու «կկվի կանչելու» ժամանակը. «Փաստ»Ինչո՞ւ են հիմնավորում միշտ այն, ինչը վնասում է Հայաստանի անվտանգության շահերին. «Փաստ»«Կոռուպցիան այսօր իր սարդոստայնով տարածված է ամեն տեղ». «Փաստ»Հասարակության վրա փորձում է վախ ծախել. «Փաստ»Ուղարկում է մարդկանց հետ «խոսելու». «Փաստ»Ինչո՞ւ չի կազմակերպվել Վրաստանի վարչապետի հանդիպումը Կաթողիկոսի հետ. «Փաստ»Էլ ճանապարհ սարքելն ո՞ւմ է պետք. «Փաստ»Արդեն կես տարի է՝ Ռուբեն Վարդանյանը ապօրինի բանտարկված է Բաքվի բանտում․ «Ապրելու երկիր»Գնել Սանոսյանը դժվարացավ պատասխանել ԱԺ պատգամավոր Դավիթ Դանիելյանի հարցին, թե երբ կավարտվի Շուռնուխ գյուղի տների շինարարությունըՄալաթիա Սեբաստիայում բացվել է 88 ցանցի հերթական սուպերմարկետը Դուք կանաչ լույս վառեցիք Արցախի հայաթափման համար. ՇարմազանովՔուչակ գյուղի վերջնամասում մեքենաներ են բախվել․ կա զոհ և 6 վիրավոր Ադրբեջանը չի մասնակցի Երևանում սամբոյի աշխարհի գավաթի խաղարկությանը Fastex-ը շարունակում է Web3 տեղեկատվական հանդիպումների շարքը Հայաստանի բլոկչեյն էմբասիում Արդարի դար չէ, ՈՒժեղի դար է Ընկերությունը կարևորում է նման ճանաչողական այցերը՝ ծանոթացնելու հանրությանը երկրի տնտեսության հենասյուն հանդիսացող որոլտին, ներկայացնելու իրական խնդիրներն ու ձեռքբերումներըԱռաջիկա օրերին օդի ջերմաստիճանը կբարձրանա Տիգրան Ավինյանի շնորհավորանքը՝ Թատրոնի համաշխարհային օրվա առթիվ