Ինչպե՞ս կզարգանան իրադարձությունները, և արդյո՞ք դրանք կհանգեցնեն «հեղափոխության». ընդդիմությանը «պակասում» է Արևմուտքի «համերաշխությունը. «Փաստ»
Վերլուծական
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
ritmeurasia.org-ը գրում է, որ Հայաստանում շարունակվում են ընդդիմության կազմակերպած բողոքի ակցիաները։ Դրանք, տարբեր գնահատականներով, բազմաթիվ են Երևանի համար, սակայն բավարար չեն դրված նպատակի իրագործման համար: Իսկ հիմնական նպատակն ու օրակարգն այսօր նույնն է. ոչ թե արտահերթ ընտրություններ, որի անիմաստությունը Հայաստանի ընդդիմությունն արդեն համոզվել է, և որով անհնար է փոխել իշխանությունը, այլ գործող իշխանության ու նրա ղեկավարի անվերապահ հրաժարական։ Ընդդիմախոսների կարծիքով, Նիկոլ Փաշինյանը երկիրը տանում է ոչ միայն ամբողջ Լեռնային Ղարաբաղի վերջնական հանձնման, այլ նաև Հայաստանի այլ տարածքների կորստի։
Իշխանությունների դեմ պայքարում ցուցարարները կիրառում են գրեթե նույն տեխնոլոգիաները, որոնք հաջողությամբ ժամանակին կիրառում էր Փաշինյանն ինքը։ Բայց ընդդիմությանը պակասում է ժողովրդի աջակցությունն ու արևմտյան հանրության «համերաշխությունը», որը չորս տարի առաջ մեծապես ապահովեց Փաշինյանի հաղթանակը։ Նորության, նոր դեմքերի, նոր առաջնորդների ու պայքարի նորացված մեթոդների պակաս կա։ Ինչպե՞ս կզարգանան իրադարձությունները, և արդյո՞ք դրանք կհանգեցնեն «հեղափոխության»։ Հայաստանի փորձագիտական հանրույթում այդ առնչությամբ տարբեր ենթադրություններ ու կանխատեսումներ են։ Հայ վերլուծաբան Հայկ Խալաթյանի կարծիքով, ընդդիմության կողմից իրականացվող գործողությունները զանգվածային են, բայց ոչ բավարար, որպեսզի կազմակերպիչները հասնեն իրենց նպատակներին։
«Հազարների հասնող ակցիաները բավականին երկար են շարունակվում, հատկապես, եթե հաշվի առնենք, որ Երևանում անբարենպաստ եղանակ է, անընդհատ անձրև է գալիս։ Բայց ընդդիմությունը դեռ չի կարողացել հավաքել այնպիսի կրիտիկական զանգված, որը կարող է թույլ տալ խաղաղ ճանապարհով հասնել իշխանափոխության», - ասել է Խալաթյանը։ Նրա կանխատեսումների համաձայն, իրադարձությունների հետագա զարգացումը կախված կլինի նրանից, թե արդյո՞ք ընդդիմությունը կկարողանա իր կողմը գրավել այն քաղաքացիներին, որոնք դժգոհ են գործող իշխանությունից, և որոնք երկրում ճնշող մեծամասնություն են կազմում, բայց տարբեր պատճառներով ձեռնպահ են մնում բողոքի ակցիաներին մասնակցելուց: Հարցին, թե ի՞նչն է խանգարում ընդդիմությանը հավաքել այդ կրիտիկական զանգվածը, փորձագետը պատասխանել է, որ դա մի շարք պատճառներ ունի:
«Բազմաթիվ սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ պատճառներ կան՝ սկսած ներկայիս ընդդիմության կողմից կիրառվող տեխնոլոգիաներից, վերջացրած բնակչության հոգնածությամբ։ Վերջին 4 տարում երկու խոշոր իրադարձություն է տեղի ունեցել՝ 2018 թվականի հեղափոխությունը և 44-օրյա պատերազմը։ Եվ նաև պետք է հաշվի առնել, որ գործող իշխանությունը և նրան սատարող ուժերը հզոր տեղեկատվական ռեսուրսներ ունեն։ Հասկանալի է, որ նրանց համար դժվար է բարձրացնել անձամբ Փաշինյանի վարկանիշը, բայց հաջողվում է վարկաբեկել ընդդիմությանը, հասարակությանը համոզել, որ, միևնույնն է, ոչինչ չի փոխվելու։ Դա արվում է, որպեսզի հասարակությունը շարունակի մնալ ապատիայի մեջ։ Որովհետև հիմա դա է Փաշինյանի իշխանության պահպանման հիմնական լծակը»,- նշել է Խալաթյանը։ Մեկ այլ հայ վերլուծաբանի՝ Հրանտ Միքայել յանի կարծիքով, այսօր Հայաստանի ներքին քաղաքականությունը և ընդդիմության հիմնական օրակարգը սերտորեն փոխկապակցված են արտաքին քաղաքականության հետ այնքանով, որքանով դա վերաբերում է Ղարաբաղյան հակամարտությանը և դրա կարգավորմանը։
«Փաստն այն է, որ Նիկոլ Փաշինյանը տարբեր երկրների միջնորդությամբ հասել է Ադրբեջանի հետ որոշ փաստաթղթերի համաձայնեցման վերջնագծին, որպեսզի, ինչպես ինքն է ասում, ինչ-որ կերպ իջեցնի ԼՂ կարգավիճակի հետ կապված ակնկալիքների նշաձողը։ Սա է բողոքի ակցիաների խթանը, ուստի այդ գործողությունների լեյտմոտիվը Ղարաբաղի հարցն է»,- նշել է Միքայելյանը։ Նրա խոսքով, հայ հասարակության մեջ կասկածներ կան ներկայիս ընդդիմության ազնվության վերաբերյալ: «Տարածված կարծիք կա, որ Հայաստանի նախկին նախագահներ Սերժ Սարգսյանն ու Ռոբերտ Քոչարյանը փորձում են այդ բողոքի ակցիաներով վերադառնալ իշխանության»,- պարզաբանել է Միքայելյանը:
Հարցին, թե այսօր որքա՞ն ուժեղ է ընդդիմությունը, որպեսզի հետագայում գա իշխանության, վերլուծաբանը նշել է, որ երկրում ստեղծված իրավիճակում կա և՛ թույլ ընդդիմություն, և՛ թույլ իշխանություն, և նրանց մշտական առճակատումը քաղաքական ճգնաժամ է ստեղծում։ «Այսօր Հայաստանում ընդդիմությունը թույլ է, և երկրում այնպիսի իրավիճակ է, որ թույլ իշխանությունը բախվում է թույլ ընդդիմության հետ, և դա հանգեցնում է քաղաքական ճգնաժամի։ Իսկ ճգնաժամը չի լուծվում, քանի որ թույլ իշխանությունը չի կարող ուժով ճնշել ընդդիմության բողոքը, չունի դրա համապատասխան լեգիտիմությունը։ Ընդդիմությունն իր հերթին ոչ այնքան թույլ է, որ ճնշվի, ոչ այնքան ուժեղ, որ իշխանությունը վերցնի իր ձեռքը։ Դրա համար էլ ներկայումս փակուղային իրավիճակ է»,- հայտարարել է Միքայել յանը։ Նրա խոսքով, նման իրավիճակը, երբ թույլ իշխանությունը բախվում է թույլ ընդդիմության հետ, Հայաստանի համար սովորական է և 15 տարի շարունակ կրկնվում է տարբեր իշխանությունների և տարբեր ընդդիմության օրոք, և այդ վիճակը «աշխատում է»։
Հայ վերլուծաբանների կողմից իրադարձությունների հետագա զարգացումների կանխատեսումները միանշանակ չեն։ Նրանք մի կողմից հայտարարում են, որ բնակչության մեծ մասը դժգոհ է Հայաստանի գործող իշխանությունից, բայց մյուս կողմից ընդդիմության շարքերում չեն տեսնում այն նոր, վառ առաջնորդներին, որոնք կարող են ապահովել մարդկանց այնպիսի կրիտիկական զանգված, որն անհրաժեշտ է տեղական բողոքի ակցիաները լայն հեղափոխական ալիքի վերածելու համար, և որը կարող է երկիրը դուրս բերել ներկայիս քաղաքական ճգնաժամից։ Դատելով գնահատականներից՝ թույլ ընդդիմության բողոքի ակցիաները ներկայիս թույլ իշխանության օրոք կստանան ձգձգվող և տևական բնույթ։ Իսկ դա, բնականաբար, բացասաբար կանդրադառնա երկրի շարքային բնակչության սոցիալ-տնտեսական վիճակի վրա։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
