«Փաշինյանը ՌԴ-ից քաղաքական ապահարզանի առաջին քայլն արեց, ինչը հղի է անկանխատեսելի հետևանքներով»․ «Փաստ»
Հարցազրույց
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Հայ-ադրբեջանական սահմանին սեպտեմբերի 13-ին տեղի ունեցածը հրադադարի ռեժիմի խախտում էր՝ ռազմական հստակ գործողություններով, որի նպատակը նվազագույնը մարտական դիրքեր, ռազմավարական նշանակություն ունեցող բարձունքներ վերցնելն էր, էական վնաս հասցնելը առաջին հերթին հայկական զինուժին։ «Փաստի» հետ զրույցում այս մասին նշել է ռազմական փորձագետ Հայկ Նահապետյանը։
«Իսկ այն կրակոցները, որոնք տեղի են ունենում հրադադարի ռեժիմը վերականգնելուց հետո, լինելու են մինչև այն պահը, քանի դեռ երկու պետությունները միմյանց նկատմամբ չեն վերցրել պարտավորություն՝ կատարելու խաղաղության պայմանագրի կետերը, որն այս պահին չկա։ Երբ այդ պայմանագիրը լինի, այդ պահից գոնե իրավական առումով կրակոցներ չլինելու երաշխիքներ պետք է լինեն։ Ունենք իրականություն, սակայն, երբ Ադրբեջանը շարունակում է կրակել։ Ու չի բացառվում, որ, հաշվի առնելով աշխարհաքաղաքական իրողությունները կամ Հայաստանի իշխանությունների՝ միջազգային ամբիոններում ոչ կոմպետենտ կեցվածքը, բացթողումները, սխալները, Ադրբեջանը կարող է կրկին առիթից օգտվել ու բարելավել իր դիրքերը»,- նշեց փորձագետը։
Բացի նվազագույն նպատակներից, ըստ Հայկ Նահապետյանի, Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունն իր առջև նաև այլ խնդիրներ է դրել։ «Առաջին խնդիրը «Զանգեզուրի միջանցք» ունենալն է, երկրորդ խնդիրը հայ- ադրբեջանական սահմանի ամբողջ տարածքում իշխող բարձունքներ վերցնելն է, որը լայնածավալ ռազմական գործողություններից հետո կամ պատերազմի ընթացքում հնարավորություն կտա դյուրին կերպով վերցնել հսկայական տարածքներ։ Այդ խնդիրն, ի դեպ, 2020 թ. նոյեմբերի 9-ից հետո արդեն 3-րդ անգամ է իրականացնում։ Երրորդ խնդիրն այն է, որ Հայաստանն ամբողջովին հրաժարվի Արցախից և ճանաչի Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը։ Մյուս խնդիրը հետևյալն է. եթե, այնուամենայնիվ, աշխարհաքաղաքական իրողություններն Ադրբեջանին թույլ տան լայնածավալ ռազմական գործողություններ սկսել ՀՀ ամբողջ տարածքում, անկասկած սկսելու են։ Առավել ևս, որ այդ երկրի ղեկավարը պարբերաբար ու հրապարակավ ասում է, թե իբր «Հայաստանի շատ տարածքներ պատմական Ադրբեջանի տարածքներ են»։ Իր համար այդ տարածքները վերցնելը ևս խնդիր է, էլ չեմ ասում, որ Ալիևը բազմիցս այդ համատեքստում նաև Երևանի մասին է խոսել»:
Որպեսզի թվարկված կետերը կյանքի չկոչվեն, ըստ փորձագետի, Հայաստանն առաջին հերթին պետք է ունենա իրավիճակը համարժեք գնահատող և իրենից կամային կենտրոն ներկայացնող իշխանություններ. «Այդ իշխանությունը պետք է կարողանա որակապես և շատ արագ վերականգնել ԶՈւ-ն, բարձրացնել բանակի բարոյահոգեբանական վիճակը և սպայակազմի միջոցով պատերազմի դաշտում զորքերի կառավարումը հասցնել առավելագույնի։ Սա է այն առաջին և ամենակարևոր կռվանը, որով մենք կարող ենք կանխարգելել կամ ձախողել Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարության ցանկացած ռազմատենչ նպատակ կամ գործողություն։ Դաշնակից պետությունները միայն դրանից հետո կարող են իրենց շահերի սպասարկման համատեքստում այս կամ այն չափով մեզ օժանդակել։ Առաջին հերթին մենք մեզ պետք է պաշտպանենք, մեզ մոտ պետք է միակամություն լինի, ինչը իշխանությունների ամենառաջնային խնդիրն է»։
Մեր զրուցակիցը նշեց, որ ներկայիս իշխանությունները այլ ուղղությամբ են շարժվում. «Մի թևավոր խոսք կա` «գետանցման ժամանակ ձիեր չեն փոխում», վտանգ կա, որ փոխելու ժամանակ ջրի հոսքը պարզապես կտանի։ Հիմա սեպտեմբերի 23-ին ՄԱԿ-ի ամբիոնից Փաշինյանը հրապարակավ ոչ միայն ակնարկեց, այլև թիրախային մտքեր արտահայտեց, ըստ որի, ուզում է միջազգային դիտորդական առաքելության խմբեր տեղակայվեն հայ-ադրբեջանական սահմանին։ Խոսքը միջազգային խաղաղապահ ուժերի մասին է, իսկ ՄԱԿ-ի մանդատով դրանք ՆԱՏՕ-ի ստորաբաժանումներն են՝ այլ ստորաբաժանում չկա, կառավարումը, մեծ հաշվով ու չերևացող ձևով իրականացվում է ՆԱՏՕ-ի կողմից։ Փաստորեն, Փաշինյանն այդ ելույթով ՌԴ-ից քաղաքական ապահարզանի առաջին քայլն արեց։ Իր ելույթում բավականին խիստ քննադատեց ՀԱՊԿ-ին ու Ռուսաստանին՝ առանց նշելու ՀԱՊԿ-ի և Ռուսաստանի անունը։ Տարածաշրջանային անվտանգություն ապահովող միջազգային կազմակերպություններից դժգոհություն հայտնեց, իսկ այդ կազմակերպությունն այս պահին ՀԱՊԿ-ն է։ Դե, ստացվում է՝ «գետանցման ժամանակ ձիերին փոխում» է։ Իրականում դա հղի է անկանխատեսելի հետևանքներով։ Մասնավորապես, իրավիճակից կարող է օգտվել Ադրբեջանի ռազմաքաղաքական ղեկավարությունը»։
Ռազմական փորձագետը այդ համատեքստում հիշեցրեց, որ սեպտեմբերի 22-ին Փաշինյանը հանդիպել է ՆԱՏՕ-ի գլխավոր քարտուղար Յենց Ստոլտենբերգի հետ. «Սա ինքնին հուշում է, որ ՆԱՏՕ-ի հետ հիմա բանակցություններ են ընթանում։ Կարծում եմ՝ դրանք նԱՏՕ-ի խաղաղապահ ստորաբաժանումներին միջազգային դիտորդական առաքելություն իրականացնելու անվան տակ հայ-ադրբեջանական սահմանին տեղակայելու մասին են։ Իսկ ինչպե՞ս կարձագանքի այդ քայլին ՌԴ-ն։ Այսօր Ռուսաստանը պատերազմում է ՆԱՏՕ-ի հետ, որի մասին օրեր առաջ հրապարակավ հայտարարեց ՌԴ պաշտպանության նախարարը՝ անդրադառնալով Ուկրաինայում առկա իրավիճակին։ Ստացվում է, որ այսօր Փաշինյանը Ռուսաստանի թշնամի պետության զորքերին ՌԴ-ի ռազմավարական դաշնակից ՀՀ տարածք է հրավիրում։ Եթե ՌԴ-ն համարժեք կեցվածք դրսևորի այդ հայտարարություններին, կարծում եմ, մեզ համար ծանր օրեր են սպասվելու, և Ալիևն այդ առիթը բաց չի թողնելու։ Վերոնշյալ փաստերն արձանագրելով՝ կարող ենք ենթադրել, որ, այնուամենայնիվ, Ռուսաստանի քաղաքական ղեկավարության կողմից կարող են կտրուկ փոփոխություններ լինել ՀՀ-ի նկատմամբ վերցրած պարտավորությունները կատարելու տեսանկյունից»։
ԱՆՆԱ ԲԱԴԱԼՅԱՆ
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
