Yerevan, 07.February.2025,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Futsal tournament Galaxy Champions League 2024 kicks off Unibank is now a regular partner of “Pan-Armenian intellectual movement” IDBank issued another tranche of dollar bonds Green Iphone on the best credit terms at green operator's stores UCOM Provided technical assistance to Shengavit administrative district AMD 9,808,684 to the "City of Smile" Charitable Foundation. The next beneficiary of "The Power of One Dram" is known Unibank offers a “Special” business loan with an interest rate of 8.5% per annum IDBank implements the next issue of nominal coupon bonds Flyone Armenia will start operating regular direct flights Yerevan-Moscow-Yerevan New movie channels in Ucom and good news for unity tariff subscribers


Սիրիայի իրադարձություների տարածաշրջանային ռեզոնանսն ու շահերի նոր բախումների հեռանկարը. «Փաստ»

International news

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ընդամենն օրերի ընթացքում Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը տապալվեց այն պայմաններում, երբ նա արդեն 24 տարի Սիրիայում իշխանության էր։ Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ, որը հանգեցրեց այսպիսի դրամատիկ զարգացումների։ Առաջին հերթին՝ սիրիական խնդիրը պետք է դիտարկել տարածաշրջանային զարգացումների և ուժերի դասավորության տեսանկյունից, քանի որ Սիրիայի գործընթացներում ներգրավված են տարբեր միջազգային խաղացողներ, որոնք տարբեր շահեր են հետապնդում։ Իսկ հակամարտության մեջ ներգրավված ուժերից ամենաակտիվը Թուրքիան է, որը 2011 թվականից ի վեր աջակցում է Սիրիայի ընդդիմադիր ուժերին, որոնք պայքարում էին Ասադի իշխանության դեմ։ Թուրքիայի դիրքորոշումը, քաղաքականից բացի, պայմանավորված էր նաև Էրդողանի ու Ասադի միջև անձնական թշնամանքով։ Ժամանակ կար, երբ Էրդողանը ընտանեկան արձակուրդի շրջանակներում Էգեյան ծովի ափին գտնվող Բոդրում հանգստավայրում հյուրընկալում էր Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ Ասադին։
 
Այդ շրջանում Թուրքիայի և Սիրիայի հարաբերությունները նոր բարձունքի էին հասել, բայց ամեն ինչ շատ արագ փոխվեց, երբ սիրիական քաղաքացիական պատերազմն սկսվեց։ Էրդողանը դիմեց Ասադին՝ բռնությունը դադարեցնելու կոչով, սակայն Սիրիայի նախագահը անտեսեց նրա դիմումը, ինչն էլ հատուկ իրավիճակ ստեղծեց հարաբերությունների սրացման համար։ Հատկապես դրանից հետո Էրդողանն սկսեց հրապարակայնորեն քննադատել Ասադին և աջակցել Սիրիայի ապստամբ ուժերին՝ մասնավորապես «Սիրիական ազգային բանակ» անվանումով խմբավորմանը, որը վերահսկում էր տարածքներ հյուսիսային Սիրիայում և կռվում էր «Հայաթ Թահրիր ալ Շամ» խմբավորման հետ համատեղ։ Բայց քանի որ վերջինս որպես ահաբեկչական խմբավորում է դիտարկվում, որի ղեկավարությունն էլ իր հերթին սերտ կապեր է ունեցել «Ալ Քաիդա» ահաբեկչական կազմակերպության հետ, Անկարան չէր կարող այս կազմակերպությանը բացահայտ սատարել, բայց «տակից» աջակցում էր օգնությամբ ու մատակարարումներով։
 
Պատահական չէ, որ «Հայաթ Թահրիր ալ Շամի» կենտրոնակայանը հենց Իդլիբ նահանգում էր, որը սահմանակից է Թուրքիային, ու թուրքական կողմից էլ անխափան կերպով աջակցությունը տրամադրվում էր։ Իսկ վերջերս արդեն միջազգային իրավիճակի փոփոխության պայմաններում Թուրքիայի համար եկավ, այսպես ասած, «աստեղային ժամը»։ Միջազգային մամուլում տարածվող տեղեկությունների համաձայն, 13 տարվա քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Սիրիայի ընդդիմադիր աշխարհազորայինները հնարավորություն զգացին թուլացնելու նախագահ Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը և իրենց գործողություններից մոտ վեց ամիս առաջ տեղեկացրին Թուրքիային խոշոր հարձակման պլանների մասին ու ստացան Անկարայի հավանությունը։ Ուստի, պատահական չէ, որ Հայաթ Թահրիր ալ Շամ խմբավորման հաղթանակն Անկարայում գնահատվում է որպես Թուրքիայի հաղթանակ։ Եվ Թուրքիայում ցնծության մեջ էին ընդդիմադիրների կողմից Սիրիայում իշխանությունը վերցնելուց ու Դամասկոսը գրավելուց հետո։
 
Հատուկ ընդգծվում էր, որ Ասադը չգնահատեց ու չընդունեց Թուրքիայի պարզած ձեռքը, դրա համար էլ նրա իշխանությունը նման վախճան ունեցավ։ Սիրիայում ընդդիմադիրների հաղթանակը ձեռնտու է Էրդողանին նաև Թուրքիայի ներքաղաքական իմաստով, քանի որ նեոօսմանական գաղափարախոսության շրջանակներում նա թուրքական հանրությանը կարող է ցույց տալ իր գրանցած հաջողությունը։ Իսկ թուրքական պաշտոնյաներն արդեն խոսում են Թուրքիայից 3,6 մլն սիրիացի փախստականներին Սիրիա վերադարձնելու մասին։ Դրա արդյունքում կթեթևանա առանց այն էլ ինֆլ յացիայի խնդրին բախվող թուրքական տնտեսության ուսերին փախստականներով պայմանավորված ծանրությունը։ Մյուս կողմից էլ՝ թուրքական հանրության շրջանում դժգոհություններ էին ձևավորվել սիրիացի փախստականների հոսքով պայմանավորված, ուստի նրանց հետ ուղարկելու խոստումներով Էրդողանի համար շատ հարմար առիթ է ստեղծվում նոր միավորներ վաստակելու համար։ Բացի այդ, թուրքական շինարարական ընկերությունների համար Սիրիայում գործունեություն ծավալելու և շահույթներ գեներացնելու համար նոր դաշտ է բացվում, դրա համար էլ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը հայտարարում է, թե Թուրքիան պատրաստ է ձեռք մեկնել Սիրիային վերակառուցման հարցում։
 
Անձամբ Էրդողանը սերտ կապեր ունի թուրքական շինարարական ընկերությունների հետ։ Ու պատահական չէ, որ այդ ընկերությունների մի մասն էլ Արցախյան պատերազմից հետո ներգրավված է Արցախից օկուպացված տարածքներում ընթացող շինարարական աշխատանքներում։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան, ձեռք բերելով բազմաթիվ լծակներ, կարող է հրահանգել Դամասկոսին, թե ինչ դիրքավորում պետք է ստանձնել այս կամ այն հարցում։ Իսկ Թուրքիայի ազդեցության գերակայությունը Սիրիայում նշանակում է տարածաշրջանային դասավորության էական փոփոխություն։ Դրա համար էլ Էրդողանը հայտարարում է, թե Թուրքիան վերաշարադրում է մարդկության պատմությունը։ Ընդ որում, Թուրքիայի դիրքերն ամրապնդվում են հատկապես Ռուսաստանի և Իրանի դիրքերի թուլացման հաշվին, որոնք Ասադի հեռացումից հետո դիտարկվում են որպես Սիրիայի շուրջ աշխարհաքաղաքական խաղը տանուլ տված երկրներ, քանի որ նրանք կարող էին քայլեր ձեռնարկել իրենց դիրքերի ու Ասադի իշխանության պահպանման համար, բայց չարեցին։
 
2015 թվականին՝ սիրիական քաղաքացիական պատերազմի գագաթնակետին, Ռուսաստանն աջակցության եկավ Ասադի իշխանությանը և փաստացի փրկեց իշխող ռեժիմին՝ ռազմական տեսանկյունից էականորեն աջակցելով կառավարական ուժերին ընդդիմադիր խմբավորումների դեմ պայքարում, որոնք Արևմուտքի ու Թուրքիայի աջակցությունն էին վայելում։ Ռուսաստանը ռազմաբազաներ ունի Սիրիայում, որտեղից էլ ռուսական ինքնաթիռները օդային հարվածներ էին հասցնում ապստամբներին։ Բայց այս անգամ Մոսկվան, գլխավորապես կենտրոնացած լինելով ուկրաինական ճակատում առաջխաղացում ունենալու վրա, չկարողացավ այնքան ռազմական աջակցություն ցուցաբերել Ասադի կառավարական ուժերին, որպեսզի նրանք հետ մղեն ընդդիմադիր խմբավորմանը։ Չհաշված, որ ներկա պահին, բազմաթիվ փորձագետների գնահատմամբ, Ռուսաստանն ուղղակի ի վիճակի չէ Ուկրաինայում հաջողություն ունենալ և միաժամանակ երկրորդ ճակատում ռազմական գործողություններ ձեռնարկել Մերձավոր Արևելքում։ Եվ ամենամեծ աջակցությունը, որ Ռուսաստանը կարողացավ առաջարկել, Ասադին ապաստան տրամադրելն էր։
 
Այս կապակցությամբ Ռուսաստանից հայտարարում են, թե Մոսկվան հավատարիմ է իր բարեկամներին։ Բայց դեռ հարցական է, թե ինչ տեղի կունենա Սիրիայում ռուսական ռազմաբազաների հետ, չնայած Կրեմլից նշում են, թե դա արդեն Սիրիայում նոր իշխանությունների հետ բանակցությունների հարց է։ Հաշվի առնելով Սիրիայում Ռուսաստանի դիրքերի թուլացումը՝ բացառված չէ, որ ռուսական ռազմաբազաներն ընթացքում թիրախավորվեն։ Այսպիսի անհանգստության շրջանակներում էլ Մոսկվայից սպառնացել են, որ կոշտ պատասխան կտան, եթե ռուսական ռազմաբազաները հարձակումների ենթարկվեն։ Թե կոնկրետ ինչպես կդասավորվեն իրադարձությունները, ներկա պահին դժվար է ասել, բայց հարկավոր է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Սիրիայից դուրս գալու արդյունքում Ռուսաստանի դիրքերը կթուլանան նաև աֆրիկյան տարածաշրջանում՝ հաշվի առնելով, որ Սիրիան ռուսական ուժերի համար կարևորագույն կապող օղակ ու հենման կետ է Աֆրիկայում գործողությունների իրականացման համար։ Իսկ Մոսկվան հատկապես վերջին տարիներին փորձում է մի շարք ուղղություններով իր ազդեցությունն ընդլայնել Աֆրիկայի երկրներում՝ Լիբիայից դեպի Սահելի երկրներ՝ Չադ, Նիգեր, Բուրկինա Ֆասո, ու Սուդանից դեպի Հարավային Սուդան, Կենտրոնական Աֆրիկայի Հանրապետություն, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն և Հասարակածային Գվինեա։ Եթե աշխարհագրական առումով Ռուսաստանը բավական հեռու է Սիրիայից, այլ է իրադրությունն Իրանի համար։
 
Ընդդիմադիր խմբավորումների իշխանության գալը ենթադրում է Սիրիայում Իրանի դիրքերի էական թուլացում, քանի որ, ի դեմս Ասադի, Թեհրանը Սիրիայում ուներ առանցքային դաշնակից, որը ճանապարհ էր հարթում Լիբանան հասնելու և այնտեղից գործող Հզբոլահին աջակցություն տրամադրելու համար։ Մյուս կողմից էլ՝ Իրանը նաև Սիրիայի միջոցով մոբիլիզացնում էր իր դիմադրության առանցքը համարվող պրոքսի ուժերին՝ հատկապես Հզբոլահին՝ ինչպես Ասադի իշխանությանն ամեն կերպ ընդդիմադիր խմբավորումներից պաշտպանելու, այնպես էլ Իսրայելի դեմ պայքարելու նպատակով։ Սակայն ներկա փուլում Հզբոլահն էականորեն թուլացել է Իսրայելի դեմ պատերազմի հետևանքով ստացած հարվածների արդյունքում, ուստի այս անգամ իրանական կողմը հաշվարկեց, որ ի վիճակի չէ Ասադին այնպիսի աջակցություն տրամադրել, որ նա պահպանի իր իշխանությունը։ Բայց իրանական կողմը դիվանագիտորեն ձևակերպեց իր այդ քայլն այնպես, որ Սիրիայից անգամ իրենց չեն խնդրել միջամտել իրավիճակին։
 
Իսկ Սիրիայում իշխանության եկած զինյալներն արդեն իսկ ուղերձներ են հղում Իրանին՝ հարձակվելով ու թալանելով Դամասկոսում Իրանի դեսպանատունը։ Սիրիայում Ասադի հեռանալը պայմաններ է ստեղծում Իրանի տարածաշրջանային ազդեցության թուլացման համար, քանի որ Թեհրանը զրկվում է այն կապող օղակից, որի տարածքով կարողանում էր անմիջական կապ ապահովել Հզբոլահի հետ։ Բնականաբար, այս նոր իրավիճակից օգտվող ուժերից են մի կողմից՝ Արևմուտքը, որի մաս կազմող երկրները հիմնականում թշնամական վերաբերմունք ունեին Ասադի իշխանության նկատմամբ, մյուս կողմից՝ Իսրայելը, որի զորքերն, օգտվելով Սիրիայում փխրուն իրավիճակից, խախտեցին 1974 թվականին ստորագրված Ուժերի դեսեգրեգացիայի համաձայնագիրը, առաջ եկան Գոլանի բարձունքի ուղղությամբ, իսկ իսրայելական ավիացիան սկսել է հարվածներ հասցնել սիրիական զինապահեստներին, որ զինյալներն ի վիճակի չլինեն դրանք կիրառել իրենց դեմ։ Այնուամենայնիվ, Սիրիայում իշխանությունը վերցրած թուրքամետ զինյալները հայտարարում են, թե Դամասկոսով հասնելու են դեպի Երուսաղեմ։ Պարզ է, որ Թուրքիան կարող է նրանց մղել Իսրայելի դեմ, բայց Իսրայելն ու Արևմուտքն էլ Թուրքիայի դեմ կարող են խաղարկել քրդական գործոնը՝ աջակցություն տրամադրելով Սիրիայի ու Իրաքի քրդական զինյալներին։ Այնպես որ, Սիրիայում ստեղծված նոր իրավիճակը մոտեցնում է Իսրայելի ու Թուրքիայի շահերի բախումը։
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
New IDBank Branch in ArmavirPay with IDBank Mastercard and get 5% idcoin Hayk Melikyans solo concert dedicated to contemporary Armenian and swiss composersAraratBank: Caring for the Nation's DefendersIDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2025AraratBank Wins Mastercard's Excellence in SME Banking Services AwardIDBank concluded the raffle of 5 iPhone 16 ProUcom Accelerates Digital Transformation with Cerillion's Cutting Edge Convergent PlatformWhen a one dram transforms into a mighty force: "The Power of One Dram" wraps up 2024I primi cavalieri dell'Apocalisse armena Unibank opens new branch in Malatya-Sebastia district of Yerevan5,119,225 AMD to the Children of the Regions Foundation. January's beneficiary is the "Armath" educational program Ameriabank Raises $200 Million from IFC, Marking the Largest Transaction by IFC ever with a Financial Institution in ArmeniaUcom Receives the International ISO 37001 Standard to Prevent, Detect and Address Bribery May the Holiday Warm Hearts: Idram and IDBank Support the Children of HeroesBeneficiaries of the "By Your Side" program at IDBankAraratBank Named Large CSR Company of the Year Idram Joins the Fight Against Food Insecurity Ucom’s Renovated Sales and Service Center in Yerevan Mall Reopens 1% idcoin instead of New Year’s suffering: practical tips Idram Junior Donated Books to SchoolsBig Christmas Market with Idram, IDBank and idplusUcom Supports Wildlife Monitoring in Ararat Region IDBank, Idram, and idplus at the Big Christmas MarketConverse Bank Deputy CEO and CFO, Grant Akopian, Elected to BACEE BoardThe Best Gifts for New Year for Your Loved OnesUcom and SunChild NGO Install a Solar Plant in Alaverdi Kindergarten Converse Bank has been included in the list of Confirming Banks of the EBRD TFPIn 2024, Ucom Expands and Modernizes Fixed and Mobile Networks, Launches 5G in 8 More Cities, Covering a Total of 28 Cities. Acba bank to Allocate $50 Million for MSME Development Team Telecom Armenia Presents Sustainability-Linked Bonds to Prospective Investors at an Official EventConverse Bank and IFC join forces to support the growth of SMEs in Armenia4.479.792 AMD to Armenia Tree Project. the next beneficiary is Children of the regions NGO Ameriabank Presents EventHub.am: a Streamlined and User-Friendly Ticketing SolutionUcraft Introduces a New Solution for Businesses: The UC ERP Platform Ucom Announces a New Year's Deal for Those Who Join the Fixed Line AraratBank Presents the Final Part of "The Will to Get Back on Your Feet Again" Film SeriesIDMerch: IDBank’s New LoanUcom Announces New Year's Promotion for HONOR X7c Smartphones Converse Bank has become an official signatory of the UN Principles for Responsible BankingKindergarten in Artashavan Powered by Solar Energy Thanks to Ucom and SunChild Ameriabank named the Bank of the Year 2024 in Armenia by The Banker MagazineIDBank donated 10,000,000 AMD to the 27th "For You, Armenia!" Telethon “The Will to Get Back on Your Feet Again” ։ A Film Series Funded by AraratBank EasyPay has joined Idram's open QR infrastructureAmeriabank Named Armenia’s Best Bank for Real Estate by Euromoney Ardshinbank Donates 120 Million AMD to the Hayastan All-Armenian FundIdram is now available on Wildberries!80% Discount on IDBank’s Travel Card Services for Black Friday! Instant idcoin ahead of Black Friday