Ереван, 16.Февраль.2025,
00
:
00
ՄԵՆՅՈՒ
Армения не должна превращаться в антироссийский и антииранский плацдарм: «Паст» «Совершая одно преступление за другим, администрация преследует одну цель – сохранение личной власти». «Паст» Какие «псолания» передают? «Паст» Приказ не сопротивляться поступил из Армении в Арцах: Карапетян «Подарок» власти Аршаку Карапетяну Отношения Армении с Россией должны быть на самом важном месте, а у Запада нет того продукта безопасности, который он может предоставить Армении: Аршак Карапетян Процветание нашей страны зависит от каждого из нас: Аршак Карапетян О чем говорит нахождение банков в числе лидеров в списке налогоплательщиков? «Паст» Кто на самом деле является владельцем «Спайки»? «Паст» Важно, что отношения между Ираном и Арменией дружественные и конструктивные: Канани


Սիրիայի իրադարձություների տարածաշրջանային ռեզոնանսն ու շահերի նոր բախումների հեռանկարը. «Փաստ»

Международные новости

«Փաստ» օրաթերթը գրում է.

Ընդամենն օրերի ընթացքում Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը տապալվեց այն պայմաններում, երբ նա արդեն 24 տարի Սիրիայում իշխանության էր։ Իսկ ի՞նչ տեղի ունեցավ, որը հանգեցրեց այսպիսի դրամատիկ զարգացումների։ Առաջին հերթին՝ սիրիական խնդիրը պետք է դիտարկել տարածաշրջանային զարգացումների և ուժերի դասավորության տեսանկյունից, քանի որ Սիրիայի գործընթացներում ներգրավված են տարբեր միջազգային խաղացողներ, որոնք տարբեր շահեր են հետապնդում։ Իսկ հակամարտության մեջ ներգրավված ուժերից ամենաակտիվը Թուրքիան է, որը 2011 թվականից ի վեր աջակցում է Սիրիայի ընդդիմադիր ուժերին, որոնք պայքարում էին Ասադի իշխանության դեմ։ Թուրքիայի դիրքորոշումը, քաղաքականից բացի, պայմանավորված էր նաև Էրդողանի ու Ասադի միջև անձնական թշնամանքով։ Ժամանակ կար, երբ Էրդողանը ընտանեկան արձակուրդի շրջանակներում Էգեյան ծովի ափին գտնվող Բոդրում հանգստավայրում հյուրընկալում էր Սիրիայի նախագահ Բաշար ալ Ասադին։
 
Այդ շրջանում Թուրքիայի և Սիրիայի հարաբերությունները նոր բարձունքի էին հասել, բայց ամեն ինչ շատ արագ փոխվեց, երբ սիրիական քաղաքացիական պատերազմն սկսվեց։ Էրդողանը դիմեց Ասադին՝ բռնությունը դադարեցնելու կոչով, սակայն Սիրիայի նախագահը անտեսեց նրա դիմումը, ինչն էլ հատուկ իրավիճակ ստեղծեց հարաբերությունների սրացման համար։ Հատկապես դրանից հետո Էրդողանն սկսեց հրապարակայնորեն քննադատել Ասադին և աջակցել Սիրիայի ապստամբ ուժերին՝ մասնավորապես «Սիրիական ազգային բանակ» անվանումով խմբավորմանը, որը վերահսկում էր տարածքներ հյուսիսային Սիրիայում և կռվում էր «Հայաթ Թահրիր ալ Շամ» խմբավորման հետ համատեղ։ Բայց քանի որ վերջինս որպես ահաբեկչական խմբավորում է դիտարկվում, որի ղեկավարությունն էլ իր հերթին սերտ կապեր է ունեցել «Ալ Քաիդա» ահաբեկչական կազմակերպության հետ, Անկարան չէր կարող այս կազմակերպությանը բացահայտ սատարել, բայց «տակից» աջակցում էր օգնությամբ ու մատակարարումներով։
 
Պատահական չէ, որ «Հայաթ Թահրիր ալ Շամի» կենտրոնակայանը հենց Իդլիբ նահանգում էր, որը սահմանակից է Թուրքիային, ու թուրքական կողմից էլ անխափան կերպով աջակցությունը տրամադրվում էր։ Իսկ վերջերս արդեն միջազգային իրավիճակի փոփոխության պայմաններում Թուրքիայի համար եկավ, այսպես ասած, «աստեղային ժամը»։ Միջազգային մամուլում տարածվող տեղեկությունների համաձայն, 13 տարվա քաղաքացիական պատերազմի ընթացքում Սիրիայի ընդդիմադիր աշխարհազորայինները հնարավորություն զգացին թուլացնելու նախագահ Բաշար ալ Ասադի իշխանությունը և իրենց գործողություններից մոտ վեց ամիս առաջ տեղեկացրին Թուրքիային խոշոր հարձակման պլանների մասին ու ստացան Անկարայի հավանությունը։ Ուստի, պատահական չէ, որ Հայաթ Թահրիր ալ Շամ խմբավորման հաղթանակն Անկարայում գնահատվում է որպես Թուրքիայի հաղթանակ։ Եվ Թուրքիայում ցնծության մեջ էին ընդդիմադիրների կողմից Սիրիայում իշխանությունը վերցնելուց ու Դամասկոսը գրավելուց հետո։
 
Հատուկ ընդգծվում էր, որ Ասադը չգնահատեց ու չընդունեց Թուրքիայի պարզած ձեռքը, դրա համար էլ նրա իշխանությունը նման վախճան ունեցավ։ Սիրիայում ընդդիմադիրների հաղթանակը ձեռնտու է Էրդողանին նաև Թուրքիայի ներքաղաքական իմաստով, քանի որ նեոօսմանական գաղափարախոսության շրջանակներում նա թուրքական հանրությանը կարող է ցույց տալ իր գրանցած հաջողությունը։ Իսկ թուրքական պաշտոնյաներն արդեն խոսում են Թուրքիայից 3,6 մլն սիրիացի փախստականներին Սիրիա վերադարձնելու մասին։ Դրա արդյունքում կթեթևանա առանց այն էլ ինֆլ յացիայի խնդրին բախվող թուրքական տնտեսության ուսերին փախստականներով պայմանավորված ծանրությունը։ Մյուս կողմից էլ՝ թուրքական հանրության շրջանում դժգոհություններ էին ձևավորվել սիրիացի փախստականների հոսքով պայմանավորված, ուստի նրանց հետ ուղարկելու խոստումներով Էրդողանի համար շատ հարմար առիթ է ստեղծվում նոր միավորներ վաստակելու համար։ Բացի այդ, թուրքական շինարարական ընկերությունների համար Սիրիայում գործունեություն ծավալելու և շահույթներ գեներացնելու համար նոր դաշտ է բացվում, դրա համար էլ Թուրքիայի արտգործնախարար Հաքան Ֆիդանը հայտարարում է, թե Թուրքիան պատրաստ է ձեռք մեկնել Սիրիային վերակառուցման հարցում։
 
Անձամբ Էրդողանը սերտ կապեր ունի թուրքական շինարարական ընկերությունների հետ։ Ու պատահական չէ, որ այդ ընկերությունների մի մասն էլ Արցախյան պատերազմից հետո ներգրավված է Արցախից օկուպացված տարածքներում ընթացող շինարարական աշխատանքներում։ Մյուս կողմից էլ՝ Թուրքիան, ձեռք բերելով բազմաթիվ լծակներ, կարող է հրահանգել Դամասկոսին, թե ինչ դիրքավորում պետք է ստանձնել այս կամ այն հարցում։ Իսկ Թուրքիայի ազդեցության գերակայությունը Սիրիայում նշանակում է տարածաշրջանային դասավորության էական փոփոխություն։ Դրա համար էլ Էրդողանը հայտարարում է, թե Թուրքիան վերաշարադրում է մարդկության պատմությունը։ Ընդ որում, Թուրքիայի դիրքերն ամրապնդվում են հատկապես Ռուսաստանի և Իրանի դիրքերի թուլացման հաշվին, որոնք Ասադի հեռացումից հետո դիտարկվում են որպես Սիրիայի շուրջ աշխարհաքաղաքական խաղը տանուլ տված երկրներ, քանի որ նրանք կարող էին քայլեր ձեռնարկել իրենց դիրքերի ու Ասադի իշխանության պահպանման համար, բայց չարեցին։
 
2015 թվականին՝ սիրիական քաղաքացիական պատերազմի գագաթնակետին, Ռուսաստանն աջակցության եկավ Ասադի իշխանությանը և փաստացի փրկեց իշխող ռեժիմին՝ ռազմական տեսանկյունից էականորեն աջակցելով կառավարական ուժերին ընդդիմադիր խմբավորումների դեմ պայքարում, որոնք Արևմուտքի ու Թուրքիայի աջակցությունն էին վայելում։ Ռուսաստանը ռազմաբազաներ ունի Սիրիայում, որտեղից էլ ռուսական ինքնաթիռները օդային հարվածներ էին հասցնում ապստամբներին։ Բայց այս անգամ Մոսկվան, գլխավորապես կենտրոնացած լինելով ուկրաինական ճակատում առաջխաղացում ունենալու վրա, չկարողացավ այնքան ռազմական աջակցություն ցուցաբերել Ասադի կառավարական ուժերին, որպեսզի նրանք հետ մղեն ընդդիմադիր խմբավորմանը։ Չհաշված, որ ներկա պահին, բազմաթիվ փորձագետների գնահատմամբ, Ռուսաստանն ուղղակի ի վիճակի չէ Ուկրաինայում հաջողություն ունենալ և միաժամանակ երկրորդ ճակատում ռազմական գործողություններ ձեռնարկել Մերձավոր Արևելքում։ Եվ ամենամեծ աջակցությունը, որ Ռուսաստանը կարողացավ առաջարկել, Ասադին ապաստան տրամադրելն էր։
 
Այս կապակցությամբ Ռուսաստանից հայտարարում են, թե Մոսկվան հավատարիմ է իր բարեկամներին։ Բայց դեռ հարցական է, թե ինչ տեղի կունենա Սիրիայում ռուսական ռազմաբազաների հետ, չնայած Կրեմլից նշում են, թե դա արդեն Սիրիայում նոր իշխանությունների հետ բանակցությունների հարց է։ Հաշվի առնելով Սիրիայում Ռուսաստանի դիրքերի թուլացումը՝ բացառված չէ, որ ռուսական ռազմաբազաներն ընթացքում թիրախավորվեն։ Այսպիսի անհանգստության շրջանակներում էլ Մոսկվայից սպառնացել են, որ կոշտ պատասխան կտան, եթե ռուսական ռազմաբազաները հարձակումների ենթարկվեն։ Թե կոնկրետ ինչպես կդասավորվեն իրադարձությունները, ներկա պահին դժվար է ասել, բայց հարկավոր է հաշվի առնել այն հանգամանքը, որ Սիրիայից դուրս գալու արդյունքում Ռուսաստանի դիրքերը կթուլանան նաև աֆրիկյան տարածաշրջանում՝ հաշվի առնելով, որ Սիրիան ռուսական ուժերի համար կարևորագույն կապող օղակ ու հենման կետ է Աֆրիկայում գործողությունների իրականացման համար։ Իսկ Մոսկվան հատկապես վերջին տարիներին փորձում է մի շարք ուղղություններով իր ազդեցությունն ընդլայնել Աֆրիկայի երկրներում՝ Լիբիայից դեպի Սահելի երկրներ՝ Չադ, Նիգեր, Բուրկինա Ֆասո, ու Սուդանից դեպի Հարավային Սուդան, Կենտրոնական Աֆրիկայի Հանրապետություն, Կոնգոյի Դեմոկրատական Հանրապետություն և Հասարակածային Գվինեա։ Եթե աշխարհագրական առումով Ռուսաստանը բավական հեռու է Սիրիայից, այլ է իրադրությունն Իրանի համար։
 
Ընդդիմադիր խմբավորումների իշխանության գալը ենթադրում է Սիրիայում Իրանի դիրքերի էական թուլացում, քանի որ, ի դեմս Ասադի, Թեհրանը Սիրիայում ուներ առանցքային դաշնակից, որը ճանապարհ էր հարթում Լիբանան հասնելու և այնտեղից գործող Հզբոլահին աջակցություն տրամադրելու համար։ Մյուս կողմից էլ՝ Իրանը նաև Սիրիայի միջոցով մոբիլիզացնում էր իր դիմադրության առանցքը համարվող պրոքսի ուժերին՝ հատկապես Հզբոլահին՝ ինչպես Ասադի իշխանությանն ամեն կերպ ընդդիմադիր խմբավորումներից պաշտպանելու, այնպես էլ Իսրայելի դեմ պայքարելու նպատակով։ Սակայն ներկա փուլում Հզբոլահն էականորեն թուլացել է Իսրայելի դեմ պատերազմի հետևանքով ստացած հարվածների արդյունքում, ուստի այս անգամ իրանական կողմը հաշվարկեց, որ ի վիճակի չէ Ասադին այնպիսի աջակցություն տրամադրել, որ նա պահպանի իր իշխանությունը։ Բայց իրանական կողմը դիվանագիտորեն ձևակերպեց իր այդ քայլն այնպես, որ Սիրիայից անգամ իրենց չեն խնդրել միջամտել իրավիճակին։
 
Իսկ Սիրիայում իշխանության եկած զինյալներն արդեն իսկ ուղերձներ են հղում Իրանին՝ հարձակվելով ու թալանելով Դամասկոսում Իրանի դեսպանատունը։ Սիրիայում Ասադի հեռանալը պայմաններ է ստեղծում Իրանի տարածաշրջանային ազդեցության թուլացման համար, քանի որ Թեհրանը զրկվում է այն կապող օղակից, որի տարածքով կարողանում էր անմիջական կապ ապահովել Հզբոլահի հետ։ Բնականաբար, այս նոր իրավիճակից օգտվող ուժերից են մի կողմից՝ Արևմուտքը, որի մաս կազմող երկրները հիմնականում թշնամական վերաբերմունք ունեին Ասադի իշխանության նկատմամբ, մյուս կողմից՝ Իսրայելը, որի զորքերն, օգտվելով Սիրիայում փխրուն իրավիճակից, խախտեցին 1974 թվականին ստորագրված Ուժերի դեսեգրեգացիայի համաձայնագիրը, առաջ եկան Գոլանի բարձունքի ուղղությամբ, իսկ իսրայելական ավիացիան սկսել է հարվածներ հասցնել սիրիական զինապահեստներին, որ զինյալներն ի վիճակի չլինեն դրանք կիրառել իրենց դեմ։ Այնուամենայնիվ, Սիրիայում իշխանությունը վերցրած թուրքամետ զինյալները հայտարարում են, թե Դամասկոսով հասնելու են դեպի Երուսաղեմ։ Պարզ է, որ Թուրքիան կարող է նրանց մղել Իսրայելի դեմ, բայց Իսրայելն ու Արևմուտքն էլ Թուրքիայի դեմ կարող են խաղարկել քրդական գործոնը՝ աջակցություն տրամադրելով Սիրիայի ու Իրաքի քրդական զինյալներին։ Այնպես որ, Սիրիայում ստեղծված նոր իրավիճակը մոտեցնում է Իսրայելի ու Թուրքիայի շահերի բախումը։
 
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
Контраст между обещаниями и реальностью: структура списка крупных налогоплательщиков - фактическое «зеркало» экономики: «Паст»Налогом на имущество также прикарманивают людей: «Паст»Подобные альянсы могут сдерживать турецко-азербайджанский тандем: «Паст»Внедрение системы всеобщего декларирования должно быть приостановлено как минимум на несколько лет: это правительство лжет и манипулирует: «Паст»Вице-президент США пригрозил отправить американские войска в Украину, если Путин сорвет мирные переговорыИндия и США договорились о совместном производстве Javelin и StrykerАрмянская апостольская церковь сегодня отмечает ТиярнэндарачЗеленский заявил, что не подчинится договоренностям, достигнутым без участия УкраиныТрамп заявил, что хочет возобновить переговоры с РФ и Китаем о контроле над ядерными вооружениямиИзраиль сообщил о кибератаке на свою Национальную платежную системуНа месте строительства небоскреба в Лондоне обнаружили руины 2000-летней римской базиликиНа уровне тостов... о тосте: «Паст»Приглашаем в солнечный Ереван на конференцию FINTECH360!От чего «получают аллергию» азербайджанские и турецкие пропагандистские машины? «Паст»Армения приглашена присоединиться к общественному движению «Победа 9/45»: АНО «Евразия»«Сегодняшняя общественная активность Пашиняна напоминает «спам»»: «Паст»Директор незаконно арестован более чем на 140 дней, а сотни сотрудников оказались в сложной ситуации: «Паст»Как добиться консолидации реального потенциала реальных оппозиционеров? «Паст»Сотрудники мэрии Еревана проводят проверки в общественном транспорте столицыПрезидент Египта отменил визит в США из-за плана Трампа по ГазеАзербайджан собирается развивать оборонное сотрудничество с СомалиFox: у США нет конкретного плана по урегулированию конфликта в УкраинеАрнольд Шварценеггер прокомментировал нашумевшую обнаженную сцену своего сына в сериале «Белый лотос»Гендиректор ЗММК обещает защитить права своих сотрудников Стокгольмский синдром Пашиняна или предательство Армении?JСС: антибиотик от диареи может снижать воспаление в кишечникеДелегация военной полиции МО РА посетила базу Хоэнфельс в ГерманииТрамп анонсировал поездку главы Минфина США в Киев и заявил, что война «должна скоро закончиться»Дочь грузинского мультимиллиардера выиграла дело о «нашествии моли» на свой особняк в ЛондонеБосфор временно закрыт для судоходства из-за плотного туманаВ Ереване продолжается работа очередной парламентской четырехдневкиПутин в преддверии переговоров по Украине отдал Трампу американского заложникаЮнибанк досрочно завершил размещение субординированных облигаций4 632 795 драмов на конкурс DigiCode-2025. Бенефициаром февраля стала QaylTech Детский сад.... «Паст» Участники инкубационной программы Ucom Fellowship Program посетили гловоной офис Ucom, где получили советы по лидерству «Те правоохранительные органы, которые возбудят дело против Пашиняна и будут судить его, войдут в Армянскую историю как истинно служащие Родине»: «Паст»В каком вопросе большинство абхазских армян пришли к консенсусу? «Паст»Почему министр экономики посетил «Спайку»? «Паст»Какие основные факторы существуют для нарушения работы ЗММК, и кто в этом заинтересован? «Паст»Мэр Еревана: Происходящие в транспортной системе изменения оправданы – хватит манипулироватьОбломки сбитого беспилотника упали на многоэтажный жилой дом в центре КраснодараАдвокаты Армении объявили забастовкуПопытка убийства, погоня и стрельба: Правоохранители задержали предполагаемого преступникаЭрдоган: Турция позитивно относится к сигналам Путина и Трампа по УкраинеТрамп назвал ошибкой возвращение палестинцев в Газу после завершения конфликтаГалузин: ЕС уже требует от Армении антироссийской политики, ничего не обещаяШольц заявил, что пока не идет речь о членстве Украины в НАТОЧто получила американо-турецкая пропагандистская машина в Абхазии?Шесть встреч за два года: каковы интересы у США? «Паст»