Ըստ Զեքի Ալ Դին արաբագիր պատմիչի տեղեկությունների համաձայն Երուսաղեմի հայոց ամենապատիվ պատրիարք Աբրահամ արքեպիսկոպոսը տեսնելով Սուրբ Երկրում Մուհամմեդի աճող զորությունը,626 թվականին անձամբ այցելում եւ տեսակցում է նրան,մարգարեից ստանալով բարեհաճ վերաբերմունք Երուսաղիմա հայ բնակչության նկատմամբ:Իսլամի հիմնադիրը հընթացս հանդիպման ընդունում է մի հաստատագիր վճիռ,ըստ,որի ապահովում էին Երուսաղեմի Հայոց Եկեղեցու իրավունքները:
Ստորեւ ներկայացնում եմ արաբագիր պատմիչի հաղորդած Հաստատագիրը.
«Ես Մուհամմեդ, որդի Աբդուլլահի, մարգարե եւ առաքյալ Աստուծո, Աբրահամ պատրիարքին եւ Երուսաղեմ ու Դամասկոս ու Արաբիո մյուս սահմանները գտնվող հայոց եպիսկոպոսներին ու վարդապետներին եւ իրենց հպատակ ժողովուրդներին, այսինքն՝Երուսաղիմա մեջ բնակվող եթովպիացիներին, ղպտիներին ու ասորիներին շնորհեցի բոլոր իրենց վանքերը, եկեղեցիներն ու դպրոցները, կալվածներն ու արտերը: Ես Աստծո առաքյալ,վկայությամբ Աստուծո,ինչպես նաեւ մոտս եղող բոլոր այր եւ կին մարդկանց խղճի վկայությամբ,խոստացա եւ տվի Երուսաղեմում գտնվող եկեղեցիները՝ Սուրբ Հարության տաճարը եւ Սուրբ Հակոբ կոչված մեծ եկեղեցին,որ Սուրբ Քաղաքի հարավկողմի դիմացն է եւ Սիոնի վանքի մոտ,տվի նաեւ Ձիթենիի վանքը եւ Քրիստոսի բանտի վանքը, Բեթղեհեմի եկեղեցին եւ Սուրբ Հովհաննեսի ու Սամարիայի մատուռները եւ Սուրբ Հարության տաճարի ետեւի աղոթարաններն ու ամբողջ Գողգոթան՝ վերնահարկով ու ներքնահարկով եւ Քրիստոսի գերեզմանը,ուր լույսն են վառում, ու կրոնավորական բոլոր ուխտատեղիները, լեռներն ու ձորերը, կալվածներն ու ստացվածքները նրանց տվի՝Աստուծո առաքյալի ու բոլոր մուսլիմ հավատացյալների վկայությամբ»:
Այս Հաստատագիրը վկայում է նաեւ Սալահեդդինը իր 1187 թ. Երուսաղեմի հայոց Եկեղեցուն տրված արտոնյալ կարգավիճակի մեջ:.. Երբ հետագայում Օմար խալիֆը (634-644թթ.) 636թ. գրավում է Երուսաղեմը, հետեւելով մարգարեի օրինակին նմամ արտոնյալ կարգավիճակ շնորհում դարձյալ Երուսաղեմի հայոց պատրիարքությանը՝ ի դեմս՝ Երուսաղիմայ հայոց պատրիարք Եզեկիելի որդի Գրիգոր Ուրֆայեցուն:
Ուշագրավ է, որ համաշխարհային պատմագրության մեջ Մուհամմեդի մասին հնագույն գրավոր հիշատակությունը վերաբերվում է Սեբեոս հայոց պատմիչին՝ 7-րդ դարում: Միաժամանակ իսլամի մասին արժեքավոր տեղեկություններ են քաղել հայ մատենագիրներ Ղեւոնդը 8-րդ դարում,Թովմա Արծրունին 9-րդ դարում, Մովսես Կաղականտվեցին10-րդ դարում, Մխիթար Անեցին12-13-րդ դարերում, Վարդան Արեւելցին13-րդ դարում, Գրիգոր Տաթեւացին14-րդ դարում եւ այլն:
Վերջիներս անշուշտ Իսլամի մարգարեի վերաբերյալ մերժողական եւ բացասական վերաբերմունք են դրսեւորել,նրան կոչելով կեղծ մարգարե:Հայ պատմագիրները նաեւ իրենց գործերում հաճախակի են ներկայացրել Մուհամմեդի եւ նրա կարծեցյալ ուսուցչի՝ Բահիրայի՝ հայազգի այդ աղանդավոր վանականի միջեւ հանդիպումներն ու քրիստոնեության ու հուդայականության մերժման վերջիներիս համընդհանուր ջանքերը:... Երբ տեղի ունեցավ Հայոց Մեծ Եղեռնը, արաբները, որոնք շուրջ 400 տարի գտնվելով թուրքական տիրապետության ճիրաններում ոչ միայն հրաշեկ, տոթակեզ ավազուտ իրենց անապատներում հաց,ջուր եւ կացարան տվեցին հայերին այլեւ Մեքքայի հոգեւոր գերագույն շերիֆ Հուսեյնը առաջինը դատապարտեց հայերի նկատմամբ կատարված ոճիրը:
Տեր Մեսրոպ քահանա Երիցյան
Պատմաբան, Գեղարքունյաց թեմի Սեւանի եւ տարածաշրջանի հոգեւոր հովիվ:
Amio Bank participated in Career City Fest 2K24
Transfers to Visa cards of foreign banks are available in the Unibank mobile app
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
Gagik Khachatryan's prolonged denial of medical care amounts to torture. attorney
More and more smiles in the city. 'Kentron' branch of AMIO BANK was reopened
Idram and IDBank at Career City Fest
Idram and IDBank as participants of Career City Fest
Ucom provides four bus stops in Ijevan with free Wi-Fi
An exhibition dedicated to Charles Aznavour's centennial anniversary Yerevan, May 22 – July 22
Caring for nature, we have started with ourselves - Team Telecom Armenia
Up to 10% cashback from GetTransfer with IDBank cards
Amio Visa Signature Business card. When the opportunities are unlimited
Up to 1% cashback when shopping on Wildberries with IDBank cards
Ucom continues network modernization in regions of Armenia
Co-founders of Galaxy Group of Companies Co-Hosts Business Breakfast to Strengthen Armenian-French Business Ties
Leasing agreement and a number of advantages. Amio is in the Leasing Expo with a special offer
International transfers from card to card with IDBank VISA cards
Idplus Bonuses in Idram&IDBank Application
Ucom has released a new package offer
Ucom continues network modernization in regions of Armenia
Idram and IDBank participated in the signing ceremony of the Declaration of Women's Empowerment Principles
General Director of Ucom participated in Doing Digital Forum 2024
AraratBank: General Partner of Face-to-Face Regional Forum
4.017.648 Drams to My Forest Armenia: April Beneficiary of The Power of One Dram is 4090 Foundation
Ucom continues to support green energy expansion in Armenia
Spring brought so much profit. It is a profitable promotion at Amio Bank
Director General of Ucom took part in a recruiting conference
Ameriabank named the Best Bank in Armenia for 2024 by Global Finance magazine
AraratBank places its 27th issue of dollar bonds
Ucom launches network modernization efforts in few regions of Armenia
Ucom Launches Network Modernization Efforts in Regions of Armenia
5 000 dram bonus from IDBank for pension card holders
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
IDBank as a Participant in the Conference of My Forest Armenia NGO
IDBank issues the 1st tranche of dollar bonds of 2024
In 2023, the SME Loan Portfolio of Ameriabank Reported More Than 30% Growth
Amio digital cards with unlimited opportunities and 5% cashback
Mining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli
International Client’s Day at IDBank
Termination of service of MIR cards. IDBank
Three Sad Stories about Fraudsters
Ucom showed high and stable growth in fixed and mobile communications in 2023
The number of Team mobile subscribers is over 1 million
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
3,780,052 Drams to the City of Smile Fund: The Power of One Dram Will Go to My forest Armenia in March
Global Finance Recognizes Ameriabank's Leadership in Sustainable Finance in Armenia
How AMIO succeeded in gathering its team, partners and customers around a common goal
What to Give on The Occasion of Women's Day? Idram and IDBank
Half Price for Everyone and up to AMD 15.000 Welcome Bonus for New Customers. IDBank
Ucom congratulates everyone with spring holidays with a special offer
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day
World Bank Armenia has organized discussion on facilitating women’s wider engagement in sectors that have been traditionally male dominated in the country
Mining plays an important role in providing materials for energy transition and green economy: Roman Khudoli
On the occasion of International Women's Day ZCMC employees were awarded
ZCMC declares, that the Russian company GeoProMining LLC has never been and is not currently a shareholder of the Company, nor does it have any stake in the Company's ownership structure
Gagik Khachatryan's prolonged denial of medical care amounts to torture. attorney1
ZCMC CJSC general director R.N. Khudoli on the օccation of Internatioanal Labour day2
Idram and IDBank as participants of Career City Fest3
Ucom provides four bus stops in Ijevan with free Wi-Fi4
Idram and IDBank at Career City Fest5