Իսկ տանից դուրս կարելի է ամեն ինչ ջարդել ու քանդե՞լ. «Փաստ»
«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Մենք տեղական իշխանություններից պարբերաբար պահանջում ենք, որ փողոցներում գիշերային լուսավորություն լինի, ամեն քայլափոխին տեղադրված լինեն աղբամաններ, ժամանակակից և հարմարավետ ավտոբուսներ սպասարկեն մեզ, դե իսկ, ինչպես հաճախ ասում են, «մահվան» վերելակներն էլ օր առաջ փոխարինվեն։ Իսկ ի՞նչ ենք անում մենք, երբ ունենում ենք այդ ամենը։
Վերելակի վերանորոգումից մեկ ամիս էլ չանցած փչացնում ենք դրա պատերը, թանաք լցնում և բանալիով գծեր քաշում դրանց վրա։ Մի օր էլ գուցե դիտմամբ պարանները կտրե՞նք, ի՞նչ կա որ։ Կոտրում, այրում, փչացնում կամ օգտագործման համար ոչ պիտանի ենք դարձնում այն նոր աղբարկղները, որոնց բացակայությունից դժգոհում էինք, ասում՝ աղբը թափելու տեղ չկա։
Պատռում ենք նոր, հարմարավետ ու անվտանգ տեղափոխումն ապահովող ավտոբուսների աթոռների պաստառները և ոչ միայն։ Պարբերաբար դժգոհում ենք, որ շատ փողոցներում կամ գետնանցումներում լուսավորությունը թերի է կամ բացակայում է, բայց լինելու դեպքում էլ կոտրում կամ գողանում ենք նոր տեղադրված լամպերը։ Գողանում եք, որ ի՞նչ անեք։
Աղբամանն այրում եք, որ ի՞նչ անեք, նոր վերանորոգված վերելակը ձեզ ինչո՞վ է վնաս տալիս։ Անկեղծ չեմ հասկանում՝ մենք չե՞նք ուզում մաքուր ու գեղեցիկ տեսնել մեր քաղաքը։ Տպավորություն է, թե այս ամենի մեջ դիտավորություն կա։ Նայում ես՝ հասուն մարդիկ են, բայց գետնանցումի լամպերն են «ցրում», ախր, դա գողություն էլ չես կարող անվանել։
Մարդիկ մոռանում են՝ այն վնասը, որը քաղաքին կամ պետությանն են տալիս, առաջին հերթին իրենք իրենց են տալիս։ Իշխանությունները կգան ու կգնան, բայց երկիրն ու քաղաքը մերն է, աղբամանն ու ավտոբուսը շարունակելու ենք օգտագործել մենք ու մեր երեխաները, նույն աղբամանում շարունակելու ենք աղբ թափել՝ անկախ նրանից՝ ովքեր կլինեն քաղաքապետն ու ավագանու անդամները։
Լավ, ի՞նչ անել։ Կասեք՝ տուգանել կարգազանցներին։ Կարծում եք՝ կօգնի՞։ Վստահ չեմ։ Դա գուցե 10 վնասարարից հինգ-վեցին սթափեցնի, բայց եթե մարդն իր տեսակով անկարգապահ է, փնթի, եթե նրա մեջ այդպես էլ չի հասունացել, ավելին՝ բացակայում է քաղաքացին, տուգանքն էլ նրա կյանքում ոչինչ չի փոխի։ Ասենք՝ տուգանքը կվճարի, կհայհոյի իշխանություններին, թե նրանք ինչ վատն են, թալանում են ժողովրդին կամ էլ տուգանքը չի վճարի՝ շարունակելով հայհոյել, ու էլի աղբը կթափի ուր պատահի։
Մարդիկ կան, որոնք պարբերաբար «սղոցում» են դիմացինի ականջները՝ պատմելով, թե գիտեք՝ Եվրոպայում գետնին թափված աղբ, ծխախոտի մնացորդ, անսարք վերելակ չեք տեսնի։ Իրենք եվրոպաներ ու ամերիկաներ տեսած մարդիկ են։ Մեկը լինի ասի՝ որ մեքենայի միջից փորձում ես Շաքիլ ՕՆիլին բնորոշ հնարքով աղբը նետել աղբարկղը, բայց աղբը հայտնվում է գետնին, այդ դեպքում ո՞վ է մեղավոր, որ փողոցը կամ բակը կեղտոտվեց։ Աղբարկղը կա, դժվա՞ր է մեքենայից իջնել, և աղբը թափել իր համար նախատեսված տեղում։
Տեսնես՝ մարդիկ իրենց տա՞նն էլ են հատակին ծխախոտի մնացորդներ նետում, մաքրում կարտոֆիլն ու կեղևները թափում հատակին, ջրի շիշը նետում անկողնու կամ բազմոցի վրա, ոտքով շրջում աղբամանը կամ էլ ծխախոտով այրում կահույքը։
Իհարկե՝ ոչ, չեն անում (կամ՝ մեծամասամբ չեն անում), որովհետև դա իրենցն է, իրենք գիտեն դրա արժեքը, գիտեն՝ քանի ժամ են աշխատել, որ գնեն այդ կահույքը, հեռուստացույցը։ Տունը փայլում է մաքրությունից։
Դա իրենց սեփականն է, իսկ քաղաքի հետ ամեն ինչ էլ կարելի է անել։ Տանիցդ ոտքդ դուրս դրեցիր, արդեն քոնը չէ, կարող ես կոտրել էլ, աղտոտել էլ։ Իհարկե, կան խնդիրներ, Երևանում, առավել ևս այլ բնակավայրերում աղբի համար չնախատեսված վայրում աղբ կա կուտակված, բայց դա չի նշանակում, որ ես էլ պետք է տանեմ ու իմ աղբն ավելացնեմ դրան, եթե նստարանի փայտերից մեկը պոկված է, չի նշանակում, որ մեկն էլ ես պետք է պոկեմ, և այսպես շարունակ։
Մենք կարիք ունենք ինքներս մեզ փոխելու, ինչ-որ առումով դաստիարակելու։ Երբեմն թվում է, որ այդ «մենք»-ը դարձրել ենք դրոշակ ու պարզած գնում ենք առաջ։ Իսկ թե ուր, առանձնապես չգիտեինք էլ։ «Մենք», որ կայինք, նրանք ծառերի վրա էին, «մենք», որ գիր ու գրականություն ունեինք, «դուք» ո՞ւր էիք, «մենք», «մենք», անընդհատ «մենք»։
Իսկ գուցե ժամանա՞կն է «մենքի» դրոշը ծալել, դարակը դնել և քաղաքացի դառնալու ճանապարհը բռնել։ Ամեն մեկս մեր տեղում, ամեն մեկս պատասխանատու մեր բակի, փողոցի, քաղաքի ու երկրի համար։ Ոչ միայն ժամանակն է, այլ մի բան էլ ուշացել ենք։
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
