Ալիևը նոր թշնամիներ է փնտրում. հեռահար աքացիներ դեպի Ֆրանսիա ու Ռուսաստան. «Փաստ»
Քաղաքական
«Փաստ» օրաթերթը գրում է.
Vz.ru-ն «Ադրբեջանը Հայաստանից հետո նոր թշնամի է ընտրել» վերնագրով հոդվածում գրում է, որ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը իր երդմնակալության խոսքում հայտարարել է արտաքին քաղաքական նոր հորիզոններ բացելու անհրաժեշտության մասին: «Եթե նախկինում մեր արտաքին քաղաքականության հիմնական ուղղությունը հայ-ադրբեջանական հակամարտության լուծումն էր, ապա այսօր այդ հարցը, կարելի է ասել, չկա օրակարգում»։ Ուստի, շարունակել է Ալիևը, պետք է գերակշռեն երկրի «արտաքին քաղաքականության այլ ուղղությունները»։ Նրա խոսքով, Բաքուն պետք է լինի «աշխարհում իսլամաֆոբիայի դեմ պայքարի առաջնագծում, նեոգաղութատիրության դեմ պայքարող երկրների կողքին»։
Ալիևը նաև ասել է, որ Ադրբեջանը «աջակցում է և կաջակցի, որպեսզի երկրագնդի երեսից ամբողջությամբ ջնջվի նեոգաղութատիրությունը»։ «Նեոգաղութատիրության գլխին կանգնածները թող իմանան, որ իզուր են սառը պատերազմ սկսել մեր դեմ... Մեր դեմ ուղղված քայլերին համարժեք պատասխան կտանք, իսկ մեր դեմ նենգ ծրագրեր պատրաստողները, վստահ եմ, այնպիսի պատասխան կստանան, որ կափսոսան դրա համար»,- հավելել է Ադրբեջանի նախագահը: Երևի թե Իլհամ Ալիևը որոշել է Ադրբեջանի արտաքին քաղաքականությունը տեղափոխել նոր մակարդակ։ Ադրբեջանի հեղինակությունը մեծապես աճել է Ղարաբաղում տեղի ունեցած բլից-կրիգից և Հայաստանի վրա շարունակվող ճնշումներից հետո։
Բաքուն տրամաբանորեն կարծում է, որ Ադրբեջանի դերն աշխարհում պետք է աստիճանաբար սկսի փոխվել։ Նա դեռևս չի հավակնում տարածաշրջանային գերտերության դերին (Թուրքիան և Իրանը դեռ «կենդանի» են, դա դժվար է պատկերացնել), բայց միանգամայն հնարավոր է, որ նա սկսել է հավակնել այնպիսի ավելի բովանդակալից դերի, քան պարզապես Հայաստանին աստիճանաբար սեղմելը: Հարցը միայն այն է, թե ինչպե՞ս ձևակերպել դա, և լայն իմաստով քաղաքակրթական ի՞նչ նախագիծ է Ադրբեջանը պատրաստվում շահարկել։ Բայց այդ ամենում կան որոգայթներ: Մասնավորապես, «իսլամաֆոբիայի» դեմ պայքարը կնշանակի հակամարտություն առնվազն Իսրայելի հետ։ Իսկ Բաքուն սերտ շփումներ ունի այդ երկրի հետ։ Նեոգաղութատիրության դեպքում էլ ավելի դժվար է:
Այնպես է ստացվել, որ նախորդ տարիներին Ադրբեջանը Չմիավորման շարժման նախագահն էր (այդ շարժումը դեռ կենդանի է), և նոյեմբերին Բաքվում կայացել է այդ շարժման հերթական համաժողովը։ Դա Իլհամ Ալիևի համար ձեռնտու հարթակ էր դարձել բարձրաձայնելու և կոնկրետացնելու նեոգաղութատիրության մասին իր տեսլականը։ Չնայած պաշտոնապես Իլհամ Ալիևի զեկույցը վերաբերում էր կանանց, քանի որ Բաքվում շարժման համաժողովի թեման էր «Իրավունքների զարգացումը և կանանց հզորացումը», այնուամենայնիվ, Ալիևը նշել էր, որ Ադրբեջանը Չմիավորման շարժման նախագահության ժամանակ հատուկ ուշադրություն է դարձրել ապագաղութացման օրակարգին։ Իհարկե, նա խոսել էր նաև կանանց մասին:
Ալիևը նշել էր, որ գաղութատիրությունը բացասաբար է անդրադարձել նաև կանանց իրավունքների վրա։ Սակայն կանանցից հետո Իլհամ Ալիևը հատուկ ուղերձ է հղել Բաքվի համաժողովի մասնակիցներին՝ «Նեոգաղութատիրություն, մարդու իրավունքների խախտում և անարդարություն» վերնագրով։ Նրա կոչի հիմնական ուղերձը եղել է այն, որ մարդկության գաղութատիրական պատմության արյունալի հանցագործությունների մեծ մասը կատարել է Ֆրանսիան։ Կոչում նշվել է, թե Ֆրանսիան օկուպացրել է Աֆրիկայի, Հարավարևել յան Ասիայի, Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի և Լատինական Ամերիկայի տասնյակ երկրներ, թալանել է նրանց հարստությունը, երկար տարիներ պահել նրանց ժողովուրդներին ստրկության մեջ, այդ տարածքներում կատարել բազմաթիվ ռազմական և մարդկության դեմ հանցագործություններ, Ֆրանսիայի զինված ուժերը ցեղասպանության են ենթարկել հարյուր հազարավոր խաղաղ բնակիչների՝ ելնելով նրանց էթնիկ և կրոնական պատկանելությունից։
Ալիևի խոսքով, Ֆրանսիան նաև այն երկրներից է, որն օգտագործում է աշխարհում ամենամեծ թվով ականներ։ Եվ հետո՝ տրամաբանական անցում: «Ֆրանսիայից հետո այդ ցուցակում նրա մերձավոր դաշնակից Հայաստանն է։ Պատճառներից մեկը, որը սերտորեն կապում է այս երկու երկրներին միմյանց հետ, նրանց փորձն է ականային ահաբեկչության ոլորտում»,- ընդգծել է Ալիևը: Ներկայում հենց Փարիզն է Բաքվի համար ներկայացնում ոչ միայն Հայաստանի հավաքական արևմտյան դաշնակից, այլ նաև, ընդհանրապես, հակաադրբեջանական ընդհանուր չարիքի տեսակ։ Բաքուն այժմ արագացնում է իր հակամարտությունը Ֆրանսիայի հետ, քանի որ հենց ֆրանսիացիներն են փորձում ստանձնել «Հայաստանի պաշտպանի» դերը և սկսում են զենք մատակարարել Երևանին։
Բաքվին, իհարկե, չի հաջողվի խարխլել Ֆրանսիայի այդ դիրքորոշումը, սակայն «հիմնական գաղութարարի» դեմ պայքարի համար կարելի է գաղափարական ֆոն ստեղծել։ Մյուս կողմից՝ Իլհամ Ալիևը սկսել է գործել այնպիսի խորհրդանիշներով, որոնք չափազանց լայն են, որպեսզի ներառեն միայն Ֆրանսիայի հետ առճակատումը։ Նեոգաղութատիրության նարատիվն այժմ լայնորեն կիրառվում է ազատական միջավայրի կողմից ընդդեմ Ռուսաստանի, և «Ռուսական Կայսրության ժառանգության դեմ պայքարը» դարձել է արևմտյան քաղաքականության քարոզչական և դիվերսիոն ոլորտներից մեկը։ Ադրբեջանում «հակագաղութային» ոգով հակառուսական հռետորաբանությունը համարվում է դեռ մարգինալ, սակայն քաղաքական անհրաժեշտության դեպքում մարգինալությունից դեպի հիմնական անցումը շատ կարճ կտևի։ Եվ դա հատկապես Ղարաբաղում տարած հաղթանակից էյֆորիայի այն մթնոլորտում, որը շարունակում է սնուցել Ադրբեջանի մշտական ճնշումը Հայաստանի վրա։
Եթե Բաքուն հանկարծ իր «հակագաղութային» մոտեցումը շրջի Ռուսաստանի դեմ ինչ-որ լոկալ քաղաքական նպատակ լուծելու համար (օրինակ՝ «Զանգեզուրի միջանցք», ապա դա միանգամայն իրագործելի է։ Իհարկե, դա մշակութային և քաղաքական առումով ավելի դժվար կլինի, քան հեռավոր Ֆրանսիային հեռակա աքացի տալը։ Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը շատ ավելի խոր և ամուր հարաբերություններ, շատ ավելի բարդ փոխկախվածություն ունեն: Այնուամենայնիվ, անխոհեմ կլիներ հերքել Ադրբեջանի կողմից «հակագաղութայնություն» կոչվող զենքի կիրառման բուն տեսական հնարավորությունը ավելի լայնորեն, քան միայն ֆրանսիացիների դեմ: Իլհամ Ալիևի քաղաքական հայտարարություններին պետք է լուրջ վերաբերվել:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
